საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემამ პროგრამული უზრუნველყოფის ინოვაციური მოდული წარადგინა

რა წარმატებები აქვს სემეკს საერთაშორისო ურთიერთობების დონეზე

სემეკის მსგავსი, მნიშვნელოვანი ფუნქციების შემსრულებელი მარეგულირებლისთვის საერთაშორისო ურთიერთობების გაღრმავება ერთ-ერთი საკვანძო საკითხია. აღნიშნული ხელს უწყობს ერთის მხრივ საერთაშორისო დაფინანსების მოძიებას, ხოლო მეორეს მხრივ საუკეთესო პრაქტიკის დანერგვას, რაც შემდგომში რეგულირებადი სექტორების გამართულად ფუნქციონირებას უზრუნველყოფს. კომისია წლების განმავლობაში აქტიურად თანამშრომლობს საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, რომელთაგან გამორჩეულია აშშ-ის საერთაშორისო განვითარების სააგენტო (USAID) და კომუნალური სამსახურების მარეგულირებელი კომისიების ეროვნული ასოციაცია (NARUC). დაარსების დღიდან სწორედ ისინი იყვნენ კომისიის მხარდამჭერები. ქართული მარეგულირებელი ორგანოც USAID-ის უშუალო ხელშეწყობით ჩამოყალიბდა. კომისიის პარტნიორ საერთაშორისო ორგანიზაციებს შორის მნიშვნელოვანია ენერგეტიკის მარეგულირებელთა რეგიონული ასოციაციაც (ERRA). ERRA აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების დამოუკიდებელი ენერგეტიკის მარეგულირებელი ორგანოების მიერ შექმნილი ორგანიზაციაა. მის მთავარ მიზანს რეგულირების პროცესის გაუმჯობესება, ენერგეტიკის მარეგულირებელ ორგანოებთან მჭიდრო კავშირის დამყარება და ამ გზით ინფორმაციისა და გამოცდილების გაზიარება წარმოადგენს. 2017 წლის 1 ივლისს კომისიას ევროპის ენერგეტიკის მარეგულირებელთა საბჭოს (CEER) დამკვირვებლის სტატუსი მიენიჭა. CEER წარმოადგენს ევროპის მარეგულირებელთა პლატფორმას, რომელიც აერთიანებს ევროპის 39 ენერგეტიკის მარეგულირებელ დამოუკიდებელ ორგანიზაციას. დამკვირვებლის სტატუსი კომისიას ეხმარება საკუთარი საქმიანობის ევროპულ სტანდარტებთან დაახლოების პროცესში. კომისია ასევე აქტიურად თანამშრომლობს ისეთ საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, როგორებიცაა: წყლის საერთაშორისო ასოციაცია (IWA), წყლის მარეგულირებელთა ევროპული ქსელი (WAREG), ენერგეტიკის ეკონომიკის საერთაშორისო სააგენტო (IAEE) და სხვა.სემეკის მხრიდან საერთაშორისო ურთიერთობების გაღრმავებას მოჰყვა არაერთი წარმატებული პროექტის განხორციელება. კომისიის მიერ განხორციელებული საერთაშორისო პროექტებიდან უმნიშვნელოვანესია ევროკავშირის საჯარო სამსახურების დაძმობილების პროექტები, რომლებსაც კომისია 2012 წლიდან ახორციელებს. პროექტები მიზნად ისახავს ევროკავშირის კანონმდებლობასთან დაახლოება/დანერგვის პროცესში დახმარებას და ბენეფიციარის შესაძლებლობების გაძლიერებას ევროკავშირში შესვლის პროცესში. არანაკლებ მნიშვნელოვანი იყო 2016-2017 წლებში ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის (EBRD) დაფინანსებით განხორციელებული ტექნიკური დახმარების პროექტი, რომელიც ითვალისწინებდა კომისიისათვის საკონსულტაციო მომსახურების გაწევას.კომისიაში საერთაშორისო პროექტები ხორციელდებოდა წყალ მომარაგების სექტორის განვითარების თვალსაზრისითაც. ამ მხრივ აღსანიშნავია აზიის განვითარების ბანკის (ADB) დაფინანსებით განხორციელებული პროექტი „დანახარჯები - პლუს სატარიფო მეთოდოლოგიისა და რეგულირებადი საწარმოებისთვის ტექნიკური სტანდარტების შემუშავების შესახებ“.

რას გულისხმობს მომხმარებლებს შორის ელექტროენერგიით ვაჭრობის კონცეფცია - სალომე ჯანელიძეს განმარტება

საქართველოში ენერგეტიკის სექტორის განვითარებისა და ინოვაციების შემოღების პარალელურად აქტიურად მიმდინარეობს ევროკავშირის ყველა იმ დირექტივის შესრულება, რომელიც ენერგეტიკული ჰარმონიზაციის კუთხით მნიშვნელოვანია. აღნიშნული დირექტივებიდან კი ერთ-ერთ საკითხს მომხმარებლებს შორის ელექტროენერგიით ვაჭრობის კონცეფცია, ე.წ P2P წარმოადგენს. როგორც ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრის საბჭოს წევრი სალომე ჯანელიძე აცხადებს, აღნიშნული დირექტივის ფარგლებში, მომხმარებელს შესაძლებლობა ექნება საკუთარი წარმოებული ენერგია სხვა მომხმარებელს მიყიდოს და ეკონომიკური სარგებელი მიიღოს.„მომხმარებლებს შორის ელექტროენერგიით ვაჭრობას ითვალისწინებს ის დირექტივები, რაც ევროკავშირიდან მოდის. ეს დირექტივები გვეუბნება, რომ მომხმარებლებს უნდა მიეცეთ საშუალება, რომ ივაჭრონ ერთმანეთს შორის. უფრო კონკრეტულად, მომხმარებელი, რომელიც გამოიმუშავებს ელექტროენერგიას შეძლებს, რომ იგი მიყიდოს სხვა მომხმარებელს.ასევე მინდა ვახსენო ერთ-ერთი საინტერესო კონცეფცია ე.წ სათამაშო მოედნის რეგულაციები, რომელიც არის ინოვაციების რეგულირების ერთ-ერთი რეკომენდირებული გზა ევროკავშირში. მოცემული რეგულაციის ფარგლებში მარეგულირებლებს აქვთ იმის შესაძლებლობა, რომ დაადგინონ სპეციალური წესები იმისათვის, რათა გარკვეული ინოვაციური საბაზრო მოდელი, მიდგომა თუ ტექნოლოგია გამოსცადონ პრაქტიკაში. მომხმარებლებს შორის ენერგიით ვაჭრობის შემთხვევაში სწორედ ასეთი ტიპის რეგულაციები გამოიყენება.მომხმარებელთა გაძლიერების ნაწილში ასევე ვიტყვი, რომ ადრე თუ იყო სამკვირიანი ვადა მიმწოდებლის შეცვლისთვის, 2026 წლისთვის უკვე 24 საათში შეგეძლებათ შეიცვალოთ მიმწოდებელი“.- აცხადებს სალომე ჯანელიძე.

ეროვნულ ბანკსა და სემეკს შორის თანამშრომლობის მემორანდუმი გაფორმდა

სებ-ის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელმა, ნათია თურნავამ და სემეკი -  ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი კომისია-ის თავმჯდომარემ, დავით ნარმანიამ ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმს მოაწერეს ხელი. მემორანდუმის გაფორმების მიზანს წარმოადგენს ელექტროენერგიის, ბუნებრივი გაზისა და წყალმომარაგების სფეროებში სატარიფო რეგულირების ხარისხის განვითარების ხელშეწყობისათვის საფინანსო სექტორში არსებული სტატისტიკური და სხვა ინფორმაციის გაცვლა, კონსულტაციების გაწევა, ერთობლივი პროექტების განხორციელება.

რა შესაძლებლობას აძლევს მეოთხე ენერგეტიკული პაკეტი მომხმარებელს - სალომე ჯანელიძეს განმარტება

ენერგეტიკის სექტორში ევროპული კანონმდებლობის გადმოტანა საქართველოს ენერგეტიკული უსაფრთხოების ამაღლების, ენერგეტიკული სიღარიბის შემცირების და მომხმარებელთა უფლებების დაცვის გზა და საშუალებაა.  სწორედ ამ მიზნით, ქვეყანა უკვე რამდენიმე წელია, რაც ენერგეტიკული გაერთიანების წევრია, რომლის მთავარ მიზანს, სწორედ ევროკავშირის კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაცია წარმოადგენს.უნდა აღინიშნოს, რომ ამ პროცესში საქართველომ უკვე წარმატებით შეასრულა მესამე ენერგეტიკული პაკეტის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები. რაც შეეხება მეოთხე ენერგეტიკულ პაკეტს, აღნიშნულის კონცეფციაა „სუფთა ენერგია ყველა ევროპელისთვის“, რომლის შესრულებაც ასევე საქართველოს ვალდებულებაა.ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრის საბჭოს წევრი სალომე ჯანელიძე აცხადებს, რომ სხვა მრავალ სიკეთესთან ერთად მეოთხე ენერგეტიკული პაკეტი მომხმარებელს სხვადასხვა შესაძლებლობას აძლევს. მათ შორის მნიშვნელოვანია ჭკვიანი მრიცხველების იმპლემეტაცია, რომლის საშუალებითაც ელექტროენერგიის მოხმარება უფრო მეტად ეფექტიანი გახდება.„მეოთხე ენერგეტიკული პაკეტის მიხედვით, მომხმარებელი უნდა იყოს უფრო მეტად ინფორმირებული და გაძლიერებული. ამის ერთ-ერთი საშუალება არის ჭკვიანი მრიცხველები. სწორედ ამ მრიცხველების საშუალებით მომხმარებელს აქვს იმის შესაძლებლობა, რომ მართოს ენერგიის მოხმარება, მოიხმაროს ის, როდესაც ენერგიის ფასი შედარებით მაღალია და პირიქით, როდესაც სისტემას სჭირდება, ამ შემთხვევაში შეზღუდოს მოხმარება და მიიღოს გარკვეული საფასური. თუ საუბარი გვაქვს მცირე მომხმარებლებზე, რა თქმა უნდა, ინდივიდუალურად საყოფაცხოვრებო მომხმარებელი დიდ გავლენას ვერ იქონიებს სისტემის მდგომარეობაზე. სწორედ ამიტომ აქ შემოდის ეგრეთ წოდებული აგრეგატორი, რომელიც აერთიანებს ათასობით მომხმარებელს. სწორედ მათი საშუალებით იცვლება ქცევა, რაც გავლენას ახდენს როგორც ელექტროენერგიის ეფექტიან მოხმარებაზე, ისე თავად მომხმარებლებზე“. - აღნიშნავს სალომე ჯანელიძე.აქვე იმასაც შეგახსენებთ, რომ საქართველო 2017 წლიდან energy community-ის წევრია. აღნიშნული წევრობისა და შემდგომში თანამშრომლობის ძირითადი მიზანია, ენერგეტიკულ სექტორში საქართველოს კანონმდებლობის ევროპულ კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაცია.

“ენერგეტიკულ გაერთიანებაში გაწევრიანება საქართველოსთვის უდიდესი ნაბიჯია ევროკავშირისკენ მიმავალ გზაზე“ - სალომე ჯანელიძე

“ენერგეტიკულ გაერთიანებაში გაწევრიანება საქართველოსთვის უდიდესი ნაბიჯია ევროკავშირისკენ მიმავალ გზაზე“ - ამის შესახებ ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრის საბჭოს წევრმა სალომე ჯანელიძემ განაცხადა. მისივე თქმით, ენერგეტიკულ გაერთიანებაში საქართველოს შესაძლებლობას აძლევს იყოს მომზადებული ევროკავშირის კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაციის მიმართულებით.„ენერგეტიკულ გაერთიანებაში გაწევრიანება იყო უდიდესი ნაბიჯი საქართველოსთვის, გამომდინარე იქიდან, რომ ეს ორგანიზაცია აერთიანებს იმ ქვეყნებს, რომლებსაც სურთ გახდნენ ევროკავშირის სრულფასოვანი წევრები. სწორედ ენერგეტიკული გაერთიანების მეშვეობით ხდება სექტორის მომზადება, შესაბამისი წესებისა თუ მოთხოვნების ტრანსპოზიცია, ბაზრების ლიბერალიზაცია და ამგვარად ქვეყანა ემზადება გახდეს ევროკავშირის წევრი, ასევე შეუერთდეს იმ ერთიან ბაზარს, რომელიც წარმოადგენს ევროკავშირის ერთ-ერთ მთავარ ღირებულებას.ჩვენი მთავარი მიზანია, რომ თანხვედრაში ვიყოთ იმ მოთხოვნებთან და პრინციპებთან, რაც ახასიეთებს ევროკავშირის ენერგეტიკულ ბაზრებს.  საქართველოს გაწევრიანება ენერგეტიკულ გაერთიანებაში მოხდა სპეციალური შეერთების ოქმის გაფორმებით, რომლის რატიფიცირება მოხდა 2017 წელს. სწორედ ამ ოქმში იყო აღწერილი თუ რა ვალდებულებები უნდა შეესრულებინა ქვეყანა და რა ვადაში. ეს ვადები ელექტროენერგეტიკის სფეროში იყო 2018 წლის ბოლომდე, ამ ვადაში საქართველოს საკუთარ კანონმდებლობაში უნდა გადმოეტანა ენერგეტიკასთან დაკავშირებული დირექტივები და რეგულაციები. აქვე აღვნიშნავ, რომ ენერგეტიკული ბაზრის ტესტირებისთვის ჩვენ გვქონდა დამატებით ერთი წელი.რაც შეეხება ბუნებრივ გაზს, აქ ქვეყანას უფრო მეტი დრო ჰქონდა, კერძოდ, 2020 წლის ბოლომდე უნდა მოგვეხდინა როგორც კანონმდებლობის გადმოტანა, ისე უშუალო იმპლემეტაცია“. - აცხადებს სალომე ჯანელიძე.ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრის საბჭოს წევრი ასევე აცხადებს, რომ განვლილი წლების განმავლობაში ქვეყანამ მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა ენერგეტიკული სექტორის ევროკავშირთან დაახლოებით, მათ შორის, საუბარია ერთიანი ენერგეტიკული ბაზრის არსებობაზე, მომხმარებელთა უფლებების დაცვასა და სისტემის ოპერატორების განცალკევებას.„მესამე ენერგეტიკული პაკეტი გულისხმობდა ელექტროენერგიის და ბუნებრივი გაზის დირექტივებსა და რეგულაციებს, რომელთა ძირითადი მიზანია, ხელი შეუწყონ ერთიანი ენერგეტიკული ბაზრების არსებობას ევროკავშირისა და ენერგეტიკული გაერთიანების მასშტაბით. მისი ძირითადი პრინციპებია, რა თქმა უნდა, ბაზრების ლიბერალიზაცია, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ბაზრებზე არ უნდა ხდებოდეს ფასების რეგულირება. ასევე ძალიან მნიშვნელოვანი პრინციპია სისტემის ოპერატორების განცალკევება, რაც იმას გულისხმობს, არ შეიძლება საწარმო, რომელიც ერთის მხრივ აკონტროლებს წარმოების, ვაჭრობისა და მიწოდების საქმიანობას ამავდროულად არ უნდა აკონტროლებდეს განაწილებისა და გადაცემის საქმიანობებს.კიდევ ერთი საკითხია მომხმარებელთა უფლებების დაცვა. მესამე ენერგეტიკული პაკეტის მიზანი იყო, რომ უფრო მეტად გაძლიერებულიყო მომხმარებელი, ჰქონოდა უფრო მეტი კონტროლი საკუთარ არჩევანთან დაკავშირებით.გარდა ამისა, მესამე ენერგეტიკულ პაკეტში ყურადღება გამახვილებული იყო იმაზეც, რომ ყველა ქვეყანას უნდა ჰყავდეს დამოუკიდებელი მარეგულირებელი ორგანო ენერგეტიკის დარგში“. - აცხადებს სალომე ჯანელიძე.აქვე იმასაც შეგახსენებთ, რომ საქართველო 2017 წლიდან energy community-ის წევრია. აღნიშნული წევრობისა და შემდგომში თანამშრომლობის ძირითადი მიზანია, ენერგეტიკულ სექტორში საქართველოს კანონმდებლობის ევროპულ კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაცია.