"მზის ენერგიის მიმართ დაინტერესება საკმაოდ დიდია" - ანდრო თვალიაშვილი

სემეკი სომხეთის კომუნალური მომსახურების მარეგულირებელ კომისიას მასპინძლობს

26-27 ივნისს, საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისია (სემეკ) სომხეთის კომუნალური მომსახურების მარეგულირებელ კომისიას მასპინძლობს. ღონისძიება, რომელიც მარეგულირებლებს შორის არსებული მემორანდუმის ფარგლებში მიმდინარეობს, გახსნეს სემეკის თავმჯდომარემ, დავით ნარმანიამ და სომხეთის მარეგულირებელი კომისიის თავმჯდომარემ, მესროპ მესროპიანმა.მისასალმებელ სიტყვებში მხარეებმა ხაზი გაუსვეს მარეგულირებლებს შორის მჭიდრო თანამშრომლობის მნიშვნელობას ინფორმაციისა და გამოცდილების გაზიარების მიზნით.დავით ნარმანიას თქმით, კოლეგა უწყებებთან თანამშრომლობა მნიშვნელოვანია როგორც მარეგულირებელი კომისიების გაძლიერების, ასევე სექტორების ეფექტიანი რეგულირების თვალსაზრისითაც.„სემეკი აქტიურად თანამშრომლობს კოლეგა მარეგულირებელ კომისიებთან. ვფიქრობ, მნიშვნელოვანია, სექტორების ეფექტიანი რეგულირების მიზნით, პერიოდულად განვიხილოთ სხვა კოლეგა უწყებების გამოცდილება. ასევე, ჩვენს უცხოელ კოლეგებს მივაწოდოთ ინფორმაცია სემეკის გამოცდილების შესახებ, კომისიის მიერ შექმნილ და პრაქტიკაში განხორციელებულ სხვადასხვა პროექტებზე, რომლებიც ფაქტობრივად, წარმოადგენს სემეკის ექსკლუზიურ პროექტებს“, - აღნიშნა დავით ნარმანიამ.როგორც სომხეთის კომუნალური მომსახურების მარეგულირებელი კომისიის თავმჯდომარემ, მერსოპ მერსოპიანმა აღნიშნა, მარეგულირებლებს შორის არსებული თანამშრომლობა ხელს უწყებს ინსტიტუციების გაძლიერებასა და მუდმივ განვითარებას.შეხვედრაში მონაწილეობენ სემეკის წევრები, სომხეთის მარეგულირებელი კომისიის წევრები და დეპარტამენტების ხელმძღვანელი პირები. შეხვედრის ფარგლებში მხარეები განიხილავენ ელექტროენერგეტიკული ბაზრის ლიბერალიზაციის, მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურების ხელშემწყობი მექანიზმების, განახლებადი ენერგიების, სატარიფო პოლიტიკის,  მომსახურების ხარისხის კონტროლისა და საზოგადოებასთან ურთიერთობის საკითხებს. 

ელექტროენერგიის სექტორი მომავალი 10 წლის განმავლობაში - გალტ & თაგარტის განახლებული კვლევა

გალტ & თაგარტმა  ელექტროენერგიის სექტორზე განახლებული კვლევა გამოაქვეყნა. კვლევა მიმოიხილავს გენერაციისა და მოხმარების ტენდენციებს, ექსპორტის შესაძლებლობებს, საინვესტიციო გარემოს და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებს.გენერაცია და დადგმული სიმძლავრეგალტ & თაგარტის საბაზისო სცენარით, ელექტროსადგურების მშენებლობის ტემპი დაჩქარდება და 2035 წლისთვის ქვეყნის დადგმული სიმძლავრე არსებული 4.7 გვტ-დან 9.0 გვტ-მდე გაიზრდება. აქედან, განახლებადი ენერგიის წილი 83%-ზეა მოსალოდნელი, რაც არსებული 73%-დან ზრდაა. გენერაციის ამ სცენარის მიხედვით, საქართველო ელექტროენერგიის წმინდა ექსპორტიორი იქნება, ხოლო თუ მშენებლობის ტემპი არ დაჩქარდა, ქვეყნის იმპორტზე დამოკიდებულების დონე მნიშვნელოვნად მოიმატებს.მოხმარებაგალტ & თაგარტის პროგნოზით, ელექტროენერგიის მოხმარება წლიურად ბოლო 10 წლის საშუალო ზრდის ტემპის მსგავსად, მომავალშიც, საშუალოდ ყოველწლიურად, 3%-ით გაიზრდება და 2035 წელს 19.1 ტვტ.სთ-ს გაუტოლდება. მოხმარების ზრდის ახალი წყაროები იქნება ელექტრომობილები და საოჯახო ტექნიკის გამოყენების ზრდა შინამეურნეობებში. ამ ახალი წყაროების წილი 2035 წლის მოხმარებაში ჯამურად 6%-ის დონეზეა მოსალოდნელი. ამასთან, მოხმარების ზრდის ტემპის დაჩქარება შეიძლება გამოიწვიოს დატა ცენტრების აშენებამ ან სხვა ენერგოინტენსიური დარგების საქართველოში რელოკაციამ.ინვესტიციები და მთავრობის წახალისების მექანიზმებიკვლევის მიხედვით, ელექტროსადგურების განვითარება დიდწილად დამოკიდებულია მთავრობის მხარდამჭერ პოლიტიკაზე. 2007 წლიდან დღემდე დამატებული დადგმული სიმძლავრის 93% სწორედ მთავრობის წახალისების მექანიზმებით განხორციელდა. ამასთან, 2017-21 წლებში შეჩერებულმა PPA-იმ და მოსახლეობის მხრიდან მომატებულმა პროტესტმა მშენებლობის ტემპის შენელება გამოიწვია. 2022 წელს ამოქმედებულმა CFD სქემამ და გამართულმა აუქციონებმა ინვესტორების ინტერესი მნიშვნელოვნად გაზარდა, განსაკუთრებით ქარისა და მზის ენერგიის მიმართ. კვლევაში განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ამ სადგურების ქსელში ინტეგრაციისთვის აუცილებელი ინფრასტრუქტურის განვითარების საჭიროებას. დღეის მდგომარეობით კვლევის ეტაპზე არსებული პროექტების ჯამური დადგმული სიმძლავრე 6.0 გვტ-ია. დამატებით, ეკონომიკის სამინისტრო განიხილავს განაცხადებს 8.8 გვტ-ის პროექტებზე, საიდანაც უმეტესობა ქარისა და მზის სადგურებია.ელექტროსადგურების შედარებაქარისა და მზის სადგურებზე ინვესტიციის უკუგება 17-19%-ს შეადგენს, მაშინ როცა მოდინებაზე ჰიდროელექტროსადგურების შემთხვევაში ეს მაჩვენებელი 13-15%-ია და კიდევ უფრო დაბალია რეზერვუარიანი ჰესებისთვის. ამ განსხვავებას ძირითადად განაპირობებს მშენებლობის ღირებულება და სახელმწიფოს მხრიდან შეთავაზებული წახალისების პირობები, რაც მზის და ქარის სადგურების შემთხვევაში ბევრად ხელსაყრელია. მშენებლობის ხარჯების გარდა, აღნიშნული სადგურები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან წლიური და დღიური გენერაციის პროფილით და გარემოზე ზემოქმედების ხარისხით. ქარისა და მზის სადგურებს ახასიათებთ დღის განმავლობაში ცვალებადი და არაპროგნოზირებადი გენერაცია, რის გამოც ელექტროგადამცემი ქსელის ოპერატორის მიერ დაწესებულია ლიმიტი, 2028 წლამდე 1.25 გვტ-ის ფარგლებშია განსაზღვრული. ამ ლიმიტის გაზრდა შესაძლებელი გახდება რეზერვუარის მქონე ჰიდროელექტროსადგურების ან ენერგიის დამგროვებელი ბატარეების მშენებლობის გზით. იმპორტზე დამოკიდებულებაახალი ჰესების მშენებლობის მიუხედავად, ქვეყნის იმპორტდამოკიდებულების ხარისხი ბოლო 10 წლის განმავლობაში უცვლელია - იმპორტის და იმპორტირებულ გაზზე მომუშავე თბოგენერაციის წილი ჯამურ მიწოდებაში 27%-ია. იმპორტის საჭიროებას განაპირობებს მზარდი მოხმარება და ჰიდროგენერაციის სეზონურობა. იმპორტდამოკიდებულების შესამცირებლად საჭიროა ადგილობრივი გენერაციის გაზრდა სექტემბრიდან აპრილის ჩათვლით პერიოდში, როდესაც ჰიდროგენერაცია არაა საკმარისი მოხმარების დასაკმაყოფილებლად. ამ პერიოდში გენერაცია შედარებით მაღალი აქვთ ქარის ელექტროსადგურებს (65-67%) და რეზერვუარიან ჰიდრო სადგურებს (60-70%).ექსპორტის პოტენციალისაქართველოს აქვს 5.2 ტვტ.სთ ($250 მლნ ღირებულების) ექსპორტის განხორციელების პოტენციალი გენერაციის საბაზისო სცენარის და ადგილობრივი მოხმარების წლიური 3%-იანი ზრდის შემთხვევაში. ბოლო წლების განმავლობაში თურქეთი იყო საქართველოსთვის მთავარი საექსპორტო ბაზარი მიმზიდველი ფასის გამო. 2022-23 წლებში თურქეთში გაზრდილი ფასიდან გამომდინარე, საქართველო-თურქეთის ხაზის დატვირთულობა საექსპორტო სეზონზე იყო მაქსიმალური. ექსპორტისა და ტრანზიტის მოცულობის გასაზრდელად მნიშვნელოვანია საექსპორტო ინფრასტრუქტურის გაძლიერება როგორც მეზობელ სახელმწიფოებთან, ასევე ევროპის მიმართულებით - რაც შესაძლებელია შავი ზღვის გადამცემი კაბელის მეშვეობით.ელექტროენერგიის საბითუმო ფასიბაზრის არსებული წესებით, ელექტროენერგიის საბითუმო ფასის საუკეთესო ინდიკატორი არის ესკოს გასაყიდი ფასი. ესკოს ფასის ფორმირებაში ყველაზე დიდი წილი უჭირავს PPA/CFD-იანი ელექტროსადგურების გენერაციას და გალტ & თაგარტის გათვლებით, სწორედ ამ მოცულობის ზრდა განაპირობებს ესკოს გასაყიდი ფასის ზრდას მომავალში. გალტ & თაგარტის პროგნოზით, ელექტროენერგიის საშუალო წლიური საბითუმო ფასი გაიზრდება კვტ.სთ-ზე 6.2 აშშ ცენტამდე 2035 წლისთვის, ხოლო მაისი-აგვისტოს პერიოდში ფასი 5.8-5.9 აშშ ცენტზეა მოსალოდნელი.ბაზარზე დაგეგმილია რეფორმის განხორციელება, რომელიც საბითუმო ფასის დადგენის პრინციპს სრულად შეცვლის. რეფორმის მიხედვით საბითუმო ფასის ინდიკატორი ესკოს მაგივრად იქნება დღით ადრე ბაზრის ფასი, სადაც ფასის მდგენელი თბოსადგურები იქნებიან დეფიციტურ თვეებში, ხოლო ექსპორტის დროს რეზერვუარიანი ჰესები ან ექსპორტიორები. ამ ტიპის ცვლილების შემთხვევაში, ელექტროენერგიის საბითუმო ფასი სავარაუდოდ ბაზრის არსებული წესების შენარჩუნების შემთხვევაში მოსალოდნელ ფასზე დაბალი იქნება, გალტ & თაგარტის შეფასებით. თუმცა, რეფორმის ფარგლებში ჯერ კიდევ ბევრი დეტალია დასაზუსტებელი, რაც  ფასის პროგნოზზე იქონიებს გავლენას.სრული კვლევა ინგლისურ და ქართულ ენებზე შეგიძლიათ იხილოთ აქ

დავით ნარმანიამ სემეკის 2024 წლის საქმიანობის ანგარიში ადამიანის უფლებათა დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კომიტეტის სხდომაზე წარადგინა

საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის (სემეკ) თავმჯდომარემ, დავით ნარმანიამ საქართველოს პარლამენტის ადამიანის უფლებათა დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კომიტეტის სხდომაზე სემეკის 2024 წლის საქმიანობის ანგარიში წარადგინა.დავით ნარმანიამ პარლამენტის წევრებს მიაწოდა ინფორმაცია 2024 წელს დანერგილი გამარტივებული მომსახურებების,  მომხმარებელთა უფლებების დაცვის კუთხით შემუშავებული მექანიზმების, ელექტროენერგეტიკის, ბუნებრივი გაზის, წყალმომარაგებისა და მელიორაციის სექტორებში არსებული მდგომარეობისა და რეგულირების განვითარების მიზნით განხორციელებული პროექტების შესახებ.სემეკის თავმჯდომარის თქმით, 2024 წელს კომისია ინტენსიურად მუშაობდა როგორც რეგულირების გაუმჯობესების, ასევე მომხმარებელთა უფლებების დაცვის კუთხით.„2024 წლის განმავლობაში, მომხმარებელთა უფლებების დაცვის მიმართულებით კომისიამ განიხილა 3000-ზე მეტი განცხადება/საჩივარი. მათ შორის, ისეთი საჩივრები, რომლებიც შეეხებოდა კომუნალური კომპანიების მხრიდან უსაფუძვლო დარიცხვებს. სემეკის გადაწყვეტილებებით მომხმარებლებს ჩამოეწერათ 3 მილიონ ლარამდე უსაფუძვლოდ დარიცხული თანხები. გარდა ამისა, მომსახურების სტანდარტების დარღვევის გამო, მომხმარებლებისთვის დარიცხული კომპენსაციების ჯამმა 2,5 მილიონი ლარი შეადგინა“, - განაცხადა დავით ნარმანიამ.სემეკის თავმჯდომარემ ანგარიშის წარდგენისას აღნიშნა, რომ სხვა სიახლეებთან ერთად, 2024 წელს სემეკმა დანერგა ახალი რეგულაცია, რომელიც შეეხება მრავალბინიან საცხოვრებელ სახლებში  ცენტრალური გათბობის ერთიანი სისტემის განვითარებას.  მისივე თქმით, ამოქმედდა სტატისტიკის პორტალი, სადაც განთავსდა დეტალური ინფორმაცია როგორც ელექტროენერგიის მიწოდება-მოხმარების ფაქტობრივი ბალანსების, ასევე ნეტო აღრიცხვისა და ელექტროენერგიის საცალო მომხმარებლებზე მიწოდებული სტატისტიკური მონაცემების შესახებ.კომიტეტის მიერ სემეკის 2024 წლის საქმიანობის ანგარიშს დადებითი შეფასება მიეცა.

ლევან დავითაშვილი: სხვადასხვა მხარესთან შეჯერებული და ფართო კონსენსუსის საფუძველზე მიღებული ენერგეტიკული პოლიტიკა იქნება წარმატებული

„საქართველოს განახლებადი ენერგიების წყაროებიდან ელექტროენერგიის წარმოების მნიშვნელოვანი პოტენციალი გააჩნია, აღარაფერს ვამბობ ჰიდროენერგეტიკაზე, რომელიც  დომინანტია ჩვენს გენერაციაში. გარდა ამისა, ქარის და მზის სადგურები უფრო და უფრო პოპულარული ხდება საინვესტიციო კუთხით და ვფიქრობ, ჩვენს ქვეყანას, მეზობელ ქვეყნებთან შედარებით, რომლებიც ცდილობენ  უფრო მეტი მიზიდულობის ცენტრად იქცნენ და გახდენ ენერგორესურსების სავაჭრო ჰაბები, კიდევ უფრო მეტი შესაძლებლობა და პოტენციალი გააჩნია და ესეც მნიშვნელოვანია, რომ გამოვიყენოთ“ - ამის შესახებ ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრმა ლევან დავითაშვილმა „საქართველოს ბანკის“ ორგანიზებით გამართულ კონფერენციაზე სიტყვით გამოსვლისას განაცხადა. ღონისძიებაზე სახელწოდებით  „ელექტროენერგიის ბაზარი საქართველოში“ წარმოდგენილი იყო საქართველოს ელექტროენერგიის ბაზრის კვლევა, გადამცემი ქსელის განვითარება, ბაზრის რეფორმის მიმოხილვა, კონფერენციის მონაწილეებმა ასევე განიხილეს ამ სექტორში არსებული აქტუალური საკითხები.ლევან დავითაშვილის შეფასებით, ეკონომიკის განვითარებაში ენერგეტიკის მიმართულება უმნიშვნელოვანესია, რადგან მისი სწორად განვითარების გარეშე ეკონომიკის კონკურენტუნარიანობაზე საუბარი ზედმეტია. პირველი ვიცე-პრემიერის თქმით, ენერგეტიკის სწორად, მდგრადად, გრძელვადიანად განვითარებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია  სხვადასხვა მხარის მოსმენა,  პოზიციების შეჯერება და ამის ასახვა ენერგეტიკულ პოლიტიკაში, რომელიც ფართო კონსენსუსის საფუძველზე იქნება მიღებული და მას ალტერნატივა არ გააჩნია. როგორც მინისტრმა აღნიშნა,  ყველა წარმატებული პოლიტიკა, რომელსაც ქვეყანა ახორციელებს, არის იმ შემთხვევაში წარმატებული, თუ ის გაზიარებულია სხვადასხვა მხარის მიერ და შეჯერებულია ძირითად აქტორებთან.ლევან დავითაშვილის ინფორმაციით, ამ შემთხვევაშიც, ენერგეტიკაში ბოლო წლებში ძირითადი ინვესტორები იყვნენ კერძო ადგილობრივი თუ უცხოური კომპანიები, მომავალშიც დიდია დაინტერესება კერძო ინვესტორების მხრიდან და შესაბამისად, მათთან გაზიარებული პოლიტიკა იქნება სწორი პოლიტიკა.ლევან დავითაშვილმა ხაზი გაუსვა ინფრასტრუქტურის განვითარების მნიშვნელობას გენერაციის ობიექტების წარმატებით განვითარებაში. მისი შეფასებით, აქ უმნიშვნელოვანესია  განვითარება და კოორდინირებული მოქმედებები სინქრონულად.„ეს კოორდინაცია გასაუმჯობესებელია მომავალში და ვფიქრობ, უფრო კოორდინირებული პოლიტიკით შევძლებთ განვავითაროთ ინფრასტრუქტურა  თანხვედრაში კერძო ინვესტორების საინვესტიციო გეგმებთან. ასევე გვესმის, რომ როცა ვსაუბრობთ განახლებადი წყაროებიდან ენერგოობიექტების ინტეგრაციაზე, ძალიან მნიშვნელოვანია ელექტროენერგიის შენახვის ინფრასტრუქტურა. ამ კუთხით მნიშვნელოვანი პროექტი აქვს საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემას - იგეგმება 200 მეგავატიანი ბატარეების შეძენა, რისთვისაც მიმდინარე წელს გამოვაცხადებთ ტენდერს. დაფინანსება მიღებულია აზიის განვითარების ბანკის მხრიდან, ამას წინ უძღოდა ორწლიანი კვლევითი სამუშაოები, რომელიც წარმატებით დასრულდა და ვფიქრობ, ეს იქნება მნიშვნელოვანი ელემენტი, რომელიც ხელს შეუწყობს სისტემის სტაბილურობას“ - განაცხადა პირველმა ვიცე-პრემიერმა.თავის გამოსვლაში ლევან დავითაშვილი ასევე შეეხო  საქართველოს გეოსტრატეგიული მდებარეობიდან გამომდინარე არსებულ შესაძლებლობებს, გახდეს მათ შორის, მონაცემთა  გაცვლის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კვანძი. მინისტრის შეფასებით, ის შეიძლება იყოს ციფრული დერეფნის მნიშვნელოვანი ნაწილი, რომელიც აკავშირებს ევროპას და აზიას არამხოლოდ სატრანსპორტო,  არამედ ციფრული კუთხითაც. ლევან დავითაშვილის თქმით, გლობალურად ენერგოინტენსიური წარმოებების, დატა ცენტრების, ხელოვნური ინტელექტის ცენტრების, მრეწველობის ზრდის პირობებში ელექტროენერგიაზე მოხმარება სულ უფრო იზრდება, ხოლო ისეთი დარგები, როგორიც არის, მაგალითად,  ცემენტის წარმოება, ქიმიური მრეწველობა, ასევე ფოლადის წარმოება, იწყებენ მწვანე, განახლებადი ენერგიების გამოყენებას, რაც, მინისტრის აზრით,  მომავალში კიდევ უფრო აქტიური მიმართულება იქნება. მისივე განცხადებით,  მთელი რიგი ქვეყნები, მათ შორის, ევროკავშირი, ახალ რეგულაციებს და სავაჭრო წესებს აწესებენ, რომ ასეთი დარგები, მეტწილად, დამოკიდებული იყოს განახლებადი წყაროებიდან ენერგიის გამოყენებაზე და მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს განახლებადი ენერგიების წყაროებიდან ელექტროენერგიის წარმოების ძალიან მნიშვნელოვანი პოტენციალი გააჩნია.

"ენერგეტიკა არის ის სექტორი, რომელშიც მომავალში ასეულობით მილიონის ჩადება შეიძლება" - არჩილ გაჩეჩილაძე

ენერგეტიკა არის ის სექტორი, რომელშიც მომავალში ასეულობით მილიონის ჩადება შეიძლება. ამისთვის მნიშვნელოვანია, რომ ქსელი გამართული და მზარდი იყოს, - ამის შესახებ საქართველოს ბანკის გენერალურმა დირექტორმა, არჩილ გაჩეჩილაძემ ჟურნალისტებთან განაცხადა. მისივე შეფასებით, კერძო სექტორის მხრიდან აღნიშნული მიმართულებით აქტივობა საკმაოდ გაზრდილია. "ენერგეტიკა უმნიშვნელოვანესი სექტორია საქართველოს ეკონომიკის განვითარებისთვის. ეს არის ინფრასტრუქტურა და მას მიმაგრებული სხვადასხვა ინდივიდუალური პროექტი. ამ ინფრასტრუქტურას სჭირდება საკმაოდ დინამიური განვითარება და როგორც რეგულატორული, ისე სახელმწიფო სტრატეგიის კოორდინირება კერძოსთან.კერძო სექტორის მიმართულებით საკმაოდ დიდ აქტივობას ვხედავთ და ყველაფერი თუ წარმატებით დასრულდა 100 მილიონის დაფინანსებაა შესაძლებელი ამ სექტორში. 20-30%-იანი ზრდა შეიმჩნევა და აქტივობა ამ მიმართულების საკმაოდ დიდია. ზოგადად, საკრედიტო აქტივობა ქვეყანაში კარგია, 15-17%-ის ფარგლებშია წლიური ზრდა სექტორის, რაც მისასალმებელია. საბანკო სექტორის აქტიურობა, ზრდა და მომგებიანობა მთლიანად დამოკიდებულია ქვეყნის ეკონომიკურ აქტიურობაზე", - აცხადებს არჩილ გაჩეჩილაძე.bp.ge