ექსპერტი ელექტონული ქსელების საკითხებში კოტე წერეთელი EnergyNews-სთან სემეკის მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებას აფასებს, რომელიც ელექტროენერგიის გამანაწილებელი ქსელების ტექნიკური ინსპექტირების დაწყებას გულისხმობს. როგორც კოტე წერეთელი აცხადებს, ქსელის გამართული და ხარისხიანი მუშაობა აუცილებელია იმისათვის, რათა მომხმარებელს ხარისხიანად და უწყვეტად მიეწოდოს ელექტროენერგია.„გამანაწილებელი ქსელების მნიშვნელობა ძალიან დიდია ჩვენი ელექტროენერგიით მომარაგებისთვის. სწორედ გამართული ქსელები უზრუნველყოფს საიმედო მომარაგებას, ამიტომ მას სჭირდება დიდი ყურადღების მიქცევა და მუდმივი კონტროლი. გარდა ამისა, მომარაგებას სჭირდება ენერგიის მაღალი ხარისხი, და მისი ცვალებადობა არ უნდა ხდებოდეს, რადგან ძაბვა 5%-ზე ნაკლებ დონეზე არ უნდა დავარდეს. განსაკუთრებით ყურადღება უნდა მიექცეს დაბალი ძაბვის ქსელებს. ის ქსელები, რომლებიც რაიონებს ენერგიით კვებავენ მათ სჭირდებათ კონტროლი“. - აცხადებს კოტე წერეთელი.კოტე წერეთელი ასევე აღნიშნავს, რომ უშუალოდ სემეკის მხრიდან ინსპექტირების დაწყება სწორი ნაბიჯია.„სემეკის გადაწყვეტილება, რომელიც გულისხმობს გამანაწილებელი ქსელების ინსპექტირებას მნიშვნელოვანია, რადგან მათ ზემოდან აუცილებლად სჭირდებათ კონტროლი. ახლა სემეკი არის ყველაზე შესაბამისი იმისათვის, რათა ეს ფუნქცია აიღოს და უზრუნველყოს გამანაწილებელი ქსელების ხარისხიანი ფუნქციონირება“. - აღნიშნავს კოტე წერეთელი.ინფორმაციისთვის, აქამდე სემეკი, გამანაწილებელი კომპანიების მიერ შესრულებული ტექნიკური სამუშაოების შეფასების დროს ეყრდნობოდა დამოუკიდებელი ინსპექტირების აკრედიტებული კომპანიების აუდიტს. თუმცა, ერთ-ერთი ასეთი დამოუკიდებელი კომპანიის მიერ წარმოდგენილი დასკვნის გადამოწმების შედეგად დადგინდა, რომ აუდიტი არ აღწერდა  რეალურ სურათს და მოიცავდა უხეშ უზუსტობებს, არ ასახავდა კონკრეტულ ობიექტზე არსებულ ხარვეზებს, რომლებიც შესაძლოა ყოფილიყო სიცოცხლისთვის საფრთხის შემქმნელი. სწორედ ეს გახდა მიზეზი იმისა, რომ მარეგულირებელმა კომისიამ თავად დაიწყო ქსელების ინსპექტირების პროცესი.

​ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების სექტორებში მომხმარებელთა ინტერესების საზოგადოებრივი დამცველის მოვალეობის შემსრულებელმა, ნინო გულეიშვილმა საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნულიკომისიის (სემეკ) გადაწყვეტილება - ელექტროენერგიის გამანაწილებელი ქსელების ტექნიკური ინსპექტირების შესახებ დადებითად შეაფასა. საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელმა ეროვნულმა კომისიამ (სემეკ) ელექტროენერგიის გამანაწილებელი ქსელებისტექნიკური ინსპექტირება დაიწყო, რაც გულისხმობსსემეკის სპეციალური ჯგუფის მიერ გამანაწილებელიქსელების ადგილზე შემოწმებას და მდგომარეობისშეფასებას. დარღვევების გამოვლენის შემთხვევაშიკომპანიებს გამოსასწორებელი ვადები დაუწესდებათ, რომელთა შესრულება სავალდებულო იქნება. ნინო გულეიშვილის თქმით, მომხმარებელთა ინტერესების საზოგადოებრივი დამცველის სამსახურმა მომხმარებელთა მომართვების საფუძველზეელექტროენერგიის გამანაწილებელი ქსელების ტექნიკური მდგომარეობის შესახებ მოკვლევა ჩაატარა. „ბოლო პერიოდში ენერგოომბუდსმენის სამსახურში მომსახურების კომერციული ხარისხის სტანდარტების დარღვევის ფაქტებთან დაკავშირებით მოქალაქეთა მომართვიანობა გაიზარდა. კერძოდ, მოქალაქეები საზოგადოებრივი დამცველის სამსახურში შემოტანილ განცხადებებში აღნიშნავენ, რომ გაზრდილია ელექტროენერგიის არაგეგმიური წყვეტები, ადგილი აქვს ელექტროენერგიის ძაბვის ცვალებადობას, ძაბვის ხარისხი არ შეესაბამება სტანდარტებს და სხვა. საკითხის მოკვლევის შედეგად გამოიკვეთა ქსელების გაუმართაობისა და ამორტიზებული ინფრასტრუქტურის პრობლემა. სემეკის გადაწყვეტილება გამანაწილებელი ქსელების ტექნიკურ ინსპექტირებასთან დაკავშირებითდააჩქარებს არსებული პრობლემების მოგვარებას. გვაქვს მოლოდინი, რომ სემეკის ჩართულობით მოკლე დროში მოხდება მიწოდების ხარისხისა და საიმედოობის გაუმჯობესება  , - აღნიშნა ნინო გულეიშვილმა. მომხმარებელთა ინტერესების საზოგადოებრივი დამცველის სამსახური მიმართავს მომხმარებლებს კომუნალური კომპანიების მხრიდან მომსახურების კომერციული ხარისხის დარღვევის შემთხვევაში მიმართონ ენერგოომბუდსმენის სამსახურს თბილისში მისამართზე:  ა. მიცკევიჩის ქ. 27ბ, ან დაუკავშირდნენ ტელეფონის ნომერზე: (032) 242 01 90.ასევე, მოქალაქეებს საშუალება აქვთ დაუკავშირდნენ რეგიონებში ენერგოომბუდსმენის წარმომადგენლობებს. დეტალური ინფორმაცია გამოქვეყნებულია მომხმარებელთა ინტერესების საზოგადოებრივი დამცველის სამსახურის ვებ-გვერდზე: www.pdci.org

სემეკმა ელექტროენერგიის გამანაწილებელი ქსელების ტექნიკური ინსპექტირება დაიწყო. აღნიშნული პროცესი გულისხმობს სემეკის სპეციალური ჯგუფის მიერ გამანაწილებელი ქსელების ადგილზე შემოწმებას და მდგომარეობის შეფასებას. დარღვევების გამოვლენის შემთხვევაში კომპანიებს გამოსასწორებელი ვადები დაუწესდებათ, რომელთა შესრულება სავალდებულო იქნება.კომისიის ამ გადაწყვეტილებას მომხმარებელთა ინტერესების დამცველი ნინო გულეიშვილი დადებითად და დროულ ნაბიჯად აფასებს. EnergyNews-თან საუბრისას ნინო გულეიშვილი აღნიშნავს, რომ მოსახლეობისთვის მნიშვნელოვან პრობლემას გამანაწილებელი კომპანიების მხრიდან ელექტროენერგიის უხარისხო მიწოდება წარმოადგენს, რის გამოც ხშირია საჩივრები, განსაკუთრებით კი რეგიონებში.“ვფიქრობ სემეკის მხრიდან ტექინსპექტირების დაწყება დროული და კარგი ნაბიჯია. ჩვენ სამსახურში შემოსული ბევრი საჩივარი და განცხადება სწორედ ელექტროენერგიის უხარისხობასთან დაკავშირებულ პრობლემას ეხება.  მომხმარებლები ხშირად მოგვმართავენ  ძაბვის ცვალებადობის პრობლემასთან დაკავშირებით, მიუთითებენ ენერგიის უხარისხო და არასტაბილურ მიწოდებას.  ასევე პრეტენზიები შემოდის უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით, განსაკუთრებით რეგიონებიდან, სადაც მოხდა რამდენიმე შემთხვევა, როდესაც უხარისხოდ განხორციელებულმა სამუშაოებმა პირუტყვის გარდაცვალებაც გამოიწვია. ჩვენი მხრიდან დავიწყეთ რეგიონების შემოწმება, რამდენიმე ადგილას ჩასვლის შემდეგ კი დავრწმუნდით, რომ ქსელის მდგომარეობა ზოგიერთ ადგილას საგანგაშო იყო. ყველაფერ ეს კი მიუთითებს, რომ ადგილი აქვს კომპანიების მხრიდან უხარისხოდ ან არასწორად შესრულებულ სამუშაოებს“. - აცხადებს ნინო გულეიშვილი.მომხმარებელთა ინტერესების დამცველი აღნიშნავს, რომ სემეკის აღნიშნული გადაწყვეტილება ხელს შეუწყობს ელექტროენერგიის ხარისხიან და უსაფრთხო მიწოდებას მომხმარებლებისთვის, რაც არსებულ პრობლემებს გადაჭრის.„სემეკის გადაწყვეტილება ტექინსპექტირების დაწყებასთან დაკავშირებით დადებითად უნდა აისახოს არსებულ მდგომარეობაზე, რადგან  კომისიის მხრიდან მონიტორინგის დაწყება ნიშნავს იმას, რომ კომპანიები უფრო ხარისხიანად და კვალიფიციურად განახორციელებენ პროექტებს. საბოლოო ჯამში, მათ მიერ შესრულებული სამუშაოები სტანდარტებთან  შესაბამისობაში უფრო მეტად მოვა, ვიდრე აქამდე იყო და გამოიწვევს მოსახლეობის უწყვეტ და უსაფრთხო მომარაგებას ელექტროენერგიით“. - აღნიშნა ნინო გულეიშვილმა.ნინო გულეიშვილი ასევე აღნიშნავს, რომ სემეკის მხრიდან გამანაწილებელი ქსელების ტექინსპექტირება არა მხოლოდ ხარისხს გააუმჯობესებს, არამედ ხელს შეუწყობს კომპანიების მხრიდან აღებული საინვესტიციო ვალდებულებების დროულად შესრულებას.„აღნიშნული მონიტორინგის ჩატარება თავიდან ბოლომდე უზრუნველყოფს, რომ კომპანიებმა არა მხოლოდ შეასრულონ თავიანთი საინვესტიციო ვალდებულებები ხარისხიანად, არამედ  ეს პროცესი განხორციელდეს და დასრულდეს მითითებულ დროში“. - განაცხადა ნინო გულეიშვილმა.

საქართველოში ჰიდროპროექტების განვითარებაში ბევრი გამოწვევაა - ამის შესახებ „ბიზნესპარტნიორთან“ ინჟინერიის იტალიური კომპანია Frosio Next-ის ბიზნესის განვითარების მენეჯერი დავიდე კაზაგო საუბრობს.მისი თქმით, გამოწვევებს შორისაა მაღალი ღირებულების ინვესტიციებს მოზიდვა, გარემოსდაცვითი და სოციალური საკითხები, რასაც უარყოფითი გავლენა აქვს ახალი ჰიდროპროექტების მშენებლობაზე.„მეორე მხრივ, ძალიან მნიშვნელოვანია გავიგოთ, თუ რამხელაა ის სარგებელი, რაც ამ ტიპის პროექტებს შეუძლიათ მოიტანონ. ჩვენ ვზრდით წარმოებული ენერგიის მოცულობებს ქვეყანაში და ამით ვაუმჯობესებთ ადგილობრივი მოსახლეობის ცხოვრების ხარისხსაც, რომლებიც ხშირად, ძირითადი გამანაწილებელი ქსელის მიღმა არიან დარჩენილი.გამანაწილებელი ქსელი კიდევ ერთი გამოწვევაა. მნიშვნელოვანია, რომ გვქონდეს ჰესები, მაგრამ ამავდროულად გვქონდეს მათ მიერ წარმოებული ელექტროენერგიის გამანაწილებელი ძლიერი ქსელი, რომლის განვითარება, მისასვლელი გზების მოწყობა ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც თავად ჰიდროპროექტების განვითარება” - ამბობს დავიდე კაზაგო.მისივე ცნობით, Frosio Next კომპანიაა, რომელიც საქართველოს ჰიდრო ენერგეტიკულ სექტორს აწვდის საინჟინრო მომსახურებას და დიზაინს საწყის ეტაპზე, ასევე, ჰიდროენერგეტიკული პროექტების დეტალურ დიზაინს, გარემოსდაცვით მომსახურებას და ჰიდროპროექტების მენეჯმენტს.„ეს მიმართულებები ქვეყანაში აუთვისებელია და დიდი პოტენციალი აქვს. ასევე, არსებული ბუნებრივი რესურსები და პირობები აქ ძალიან ღირებულია. იტალიაში ჩვენ უკვე შევიძინეთ ამ მიმართულებებით ყველა საჭირო გამოცდილება 40 წლიანი მუშაობის განმავლობაში, საქართველოს ბაზარზე კი 2018 წლიდან ვართ და გვსურს, ამ ბაზარზე ჩვენი პოზიციები გავაფართოოთ. გვინდა ბაზარს მივაწოდოთ ხარისხიანი კონსალტინგი, რათა ეს სფერო კიდევ უფრო მეტად განვითარდეს“ - ამბობს დავიდე კაზაგო „ბიზნესპარტნიორთან“.მისივე ცნობით, Frosio Next-ს საქართველოში რამდენიმე მცირე პროექტს მართავს. მათ შორისაა ისეთი ჰესები, როგორიცაა „შატილი“, „ლუხრა“, „ახიელი“, „ხევი“ და სხვა. კომპანიის წარმომადგენლის თქმით, მათი სურვილია უფრო დიდი სიმძლავრის პროექტებისკენ გადაინაცვლონ, რაც საქართველოს ჰიდროენერგეტიკული ბაზრისთვის უფრო დამახასიათებელია.bp.ge 

განახლებად ენერგიაზე გადასვლა აუცილებელიამდგრადი მომავლის მისაღწევად. ამ მიმართულებით დაგეგმილი სხვადასხვა ღონისძიებებიდან ერთ-ერთი, ენერგეტიკული გაერთიანებების ფორმირება,გულისხმობს მოქალაქეთა ჩართულობის გზით მდგრადი განვითარების მიზნების მიღწევას. ამგვარი ტიპის მოქალაქეთა გაერთიანებაზე დაფუძნებულიორგანიზაციები ხელს უწყობენ ადგილობრივიენერგიის წარმოებას, აუმჯობესებენ ენერგეტიკულუსაფრთხოებას და ხელს უწყობენ გარემოსმდგრადობას და კლიმატის ცვლილების შერბილებას. თუმცა, ენერგეტიკული გაერთიანებების ფართოდ გავრცელებისთვის საჭიროა არაერთი ბარიერისა თუ გამოწვევის დაძლევა. მაგალითისთვის,  ევროკავშირის სამიზნე მაჩვენებელი, რომშეამციროს ემისიების დონე 2030 წელს 50%-მდე და 2050 წლისათვის 100%-მდე 1990 წლის ემისიების დონესთან შედარებით, ძირითადად მიიღწევა მოქალაქეთა გაერთიანებაზე დაფუძნებული ორგანიზაციების - ენერგეტიკული გაერთიანებების გაძლიერებით და ხელშეწყობით და შესაბამისი საბაზრო მექანიზმების ჩამოყალიბებით.წინამდებარე სტატიაში განხილულია ამგვარი ბარიერები და წარმოადგენილია საკვანძო ხელშემწყობი ფაქტორები საქართველოში ენერგეტიკული გაერთიანებების წარმატებით განხორციელებისთვის: ბარიერები: ფინანსებზე წვდომა: ენერგეტიკული გაერთიანებების ჩამოყალიბების ერთ-ერთი ყველაზემნიშვნელოვანი ბარიერია საწყისი კაპიტალისმაღალი ღირებულება. განახლებადი ენერგიისინფრასტრუქტურის შექმნა, როგორიცაა მზისპანელები, ქარის ტურბინები, ჰიდროენერგიაზე ან ბიომასაზე მომუშავე სადგურები, საჭიროებს მნიშვნელოვან საწყისს კაპიტალს.  ტრადიციულიფინანსური ინსტიტუტები ხშირად განიხილავენენერგეტიკული გაერთიანებების პროექტებს, როგორცმაღალი რისკის შემცველ ბიზნესს, რაც ართულებსამგვარი პროექტების სესხით უზრუნველყოფას ანინვესტორების მოზიდვას.აღნიშნული ბარიერის შესამცირებლად სხვა ღონისძიებებთან ერთად შეიძლება განიხილებოდესროგორც ფინანსური ინსტიტუტების ცნობიერების ამაღლება, ისე ენერგეტიკული გაერთიანებებისდაფინანსების ხელშეწყობის სახელმწიფო პოლიტიკა განვითარება.მარეგულირებელი ჩარჩო: მარეგულირებელგარემოს შეუძლია მნიშვნელოვანი გამოწვევებიშეუქმნას ენერგეტიკულ გაერთიანებებს. ბევრქვეყანაში არსებული ენერგეტიკული პოლიტიკაგანკუთვნილია დიდი, ცენტრალიზებულიკომუნალური კომპანიებისთვის, რაც ქმნისდაბრკოლებებს პატარა, დეცენტრალიზებულიენერგეტიკული გაერთიანებებისთვის. მხარდამჭერიკანონმდებლობის ნაკლებობამ, როგორიცაახელსაყრელი ტარიფები, ნეტო-აღრიცხვის პოლიტიკაან გამარტივებული ნებართვების გაცემის პროცესები, შეიძლება ხელი შეუშალოს ენერგეტიკულ გაერთიანებებს საინვესტიციო გადაწყვეტილების მიღებაში.  საქართველოში ამ ეტაპზე მოქმედებს ნეტო აღრიცხვის პროგრამ, თუმცა კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს ენერგეტიკულ გაერთიანებებს ცნებას და შესაბამისად ენერგეტიკული გაერთიანებების ენერგეტიკულ ბაზარზე ფუნქიონირებისათვის საჭირო პროცედურებს.ამასთან მოქმედი კანონმდებლობით შეუძლებელია ენერგეტიკული გაერთიანების ორგანიზაციული სტრუქტურის განსაზღვრა, რომელიც საშუალებას მისცემს კომპანიას ეფექტურად განახორციელოს ერთობრლივი ქმედებები ენერგეტიკის სექტორში.აღნიშნული ბარიერის შესამცირებლადმნიშვნელოვანია დროულად მოხდეს მე-4 ენერგეტიკული პაკეტის შესაბამისი დირექტივების გადმოტანა ქარულ კანონმდებლობაში. ტექნიკური ბარიერები.  განახლებადი ენერგიისსისტემების და ინფრასტრუქტურის შექმნა, შენარჩუნება და მისი ეფექტიანი მართვა მოითხოვსტექნიკურ ცოდნას და სპეციალიზირებულ გამოციდლებას. ენერგეტიკულ გაერთიანებებსშეიძლება შეექმნათ გამოწვევები, რომლებიცდაკავშირებულია განახლებადი რესურსების ათვისების სწორი ტექნიკურ გადაწყვეტასთან, ქსელში ინტეგრაციასთან, ენერგიის შენახვასთან და შემნილი ინფრასტრუქტურის საიმედო მართვასთან. ბევრ ენერგეტიკულ გაერთიანებას არ გააჩნიატექნიკური ცოდნა განახლებადი ენერგიისსისტემების დიზაინის, დამონტაჟების დაოპერირირების საკითხებში, რაც მოითხოვს გარეექსპერტების ან ორგანიზაციების დაქირავებას.შესაბამისად, მნიშვნელოვანი ტექნიკური ცოდნის გასაღრმავებლად შესაბამისი სასწავლო პროგრამების დანერგვა როგორც სკოლებსა და უნივერსიტეტებში, ისე პროფესიულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში.სოციალური ბარიერები. სხვადასხვა თემების სოციალურმა თავისებურებებმა შეიძლება უარყოფითი გავლენა იქონიოს ენერგეტიკული გაერთიანებების შექმნაზე. კონსენსუსის მიღწევა დასაზოგადოების წევრებს შორის აქტიურიჩართულობის უზრუნველყოფა არაერთ რეგიონში წარმოადგენს გამოწვევას. სხვადასხვა ინტერესებმა, პრიორიტეტებმა და ვალდებულების გადანაწილებისდონემ შეიძლება გამოიწვიოს კონფლიქტები და შესაბამისად პროექტის განხორციელებისშეფერხება. ცნობიერების დონის ამაღლება დასაზოგადოების განათლება ენერგეტიკული გაერთიანებების უპირატესობებსა დაფუნქციონირების თავისებურებებზე გადამწყვეტიაწარმატებისთის. სოციალური ბარიერების გადალახვამოითხოვს ეფექტურ კომუნიკაციას, საზოგადოებისჩართულობას და ლიდერობას. ხელშემწყობი ფაქტორებიფინანსური მხარდაჭერა და წახალისება: მთავრობებს, არაკომერციულ ორგანიზაციებს დაკერძო ინვესტორებს შეუძლიათ მნიშვნელოვანიროლი შეასრულონ გრანტების, სუბსიდიების, დაბალპროცენტიანი სესხების და საგადასახადოშეღავათების გაცემით საზოგენერგეტიკული გაერთიანებების პროექტებისთვის. დაფინანსებისინოვაციური მოდელები (მაგ. Crowdfunding) ასევე შეიძლება დაეხმაროს ადგილობრივი ინვესტიციებისმობილიზებას. ფინანსური მექანიზმებისჩამოყალიბება საქართველოში, რომლებიცაღიარებენ ენერგეტიკული გაერთიანებებისგრძელვადიან ეკონომიკურ, სოციალურ დაგარემოსდაცვით სარგებელს, აუცილებელიადაფინანსების მოზიდვისა და ფინანსური რისკებისშესამცირებლად. მხარდამჭერი პოლიტიკა და მარეგულირებელი ჩარჩო: დამხმარე პოლიტიკისა და მარეგულირებელი ჩარჩოს შექმნა საკვანძოა ენერგეტიკული გაერთიანებების განვითარებისთვის. სახელმწიფოსშეუძლია ხელი შეუწყოს ენერგეტიკული გაერთიანებების ფართოდ გავრცელებას შესაბმისიკანონმდებლობის მიღებით, როგორიცაა გამარტივებული ნებართვების პროცესები, ქსელზე მიერთების პროცედურები და ნეტო-აღრიცხვის პოლიტიკა. მკაფიო და თანმიმდევრული რეგულაციების დაწესება, რომელიც პასუხობს ენერგეტიკული გაერთიანებების უნიკალურ საჭიროებებსა და გამოწვევებს, შეუძლიაუზრუნველყოს სამართლებრივი დარწმუნება და წაახალისოს ინვესტიციები. პოლიტიკის განმახორციელებელს, მარეგულირებელ ორგანოსა და ენერგეტიკულ გაერთიანებებს შორის თანამშრომლობა აუცილებელია ეფექტური და ინკლუზიური ენერგეტიკული პოლიტიკის შემუშავებისთვის. ტექნიკური დახმარება და შესაძლებლობების გაზრდა: ტექნიკური დახმარების გაწევა და შესაძლებლობების გაძლიერება გადამწყვეტია ენერგეტიკული გაერთიანებებისთის ტექნიკური ბარიერების მოსაგვარებლად. აკადემიურ დაწესებულებებსა და არაკომერციულ ორგანიზაციებს შეუძლიათ შესთავაზონ სასწავლო პროგრამები, ტექნიკური მხარდაჭერა და რესურსები, რათა დაეხმარონ ენერგეტიკულ გაერთიანებებსსაჭირო უნარებისა და ცოდნის გამომუშავებაში. ენერგეტიკულ გაერთიანებებს და ტექნიკურ ექსპერტებს შორის, როგორიცაა ინჟინრები, მშენებლები, და განახლებადი ენერგიის კომპანიების პარტნიორობის ხელშეწყობას, შეუძლია გააძლიეროს ენერგეტიკული გაერთიანებების პროექტების ტექნიკური შესაძლებლობები. მოწინავე ენერგეტიკული ტექნოლოგიების კვლევასა და განვითარებაში ინვესტირებას, როგორიცაა ჭკვიანი ქსელები და ენერგიის შენახვა, ასევე შეუძლია ხელი შეუწყოს განახლებადი ენერგიის სისტემების ინტეგრაციას და ოპტიმიზაციას.საზოგადოების ჩართულობა და განათლება: საზოგადოების ძლიერი ჩართულობისა და განათლების ინიციატივების ჩამოყალიბება აუცილებელია სოციალური ბარიერების დასაძლევად. ეფექტური კომუნიკაციის სტრატეგიები, მონაწილეობითი გადაწყვეტილებების მიღების პროცესები და გამჭვირვალე მმართველობის სტრუქტურები ხელი შეუწყობს გაერთიანების წევრებს შორის ნდობას, თანამშრომლობას და აქტიურ მონაწილეობას. საგანმანათლებლო კამპანიებსა და საინფორმაციო პროგრამებს შეუძლიათ აამაღლონ ცნობიერება ენერგეტიკული გაერთიანებების უპირატესობების შესახებ, ხელი შეუწყონ ენერგეტიკული წიგნიერების განვითარებას. წარმატებებული მაგალითების (ქეისების) განხილვამდა არსებული ენერგეტიკული გაერთიანებების ისტორიების გაზიარებამ შეიძლება დაეხმაროს და მოტივაცია გაუჩინოს სხვა პირებს დააფუძნონ ენერგეტიკული გაერთიენებები. დასკვნაენერგეტიკული გაერთიანებების შექმნა გვთავაზობს პერსპექტიულ გზას მდგრადი ენერგეტიკული მომავლისკენ. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს მნიშვნელოვანი ბარიერები, მათი გადალახვა ფინანსური მხარდაჭერის, დამხმარე პოლიტიკის, ტექნიკური დახმარებისა და საზოგადოების ჩართულობის გზით ხელს შეუწყობს ენერგეტიკული გაერთიაენებების ჩამოყალიბებასა და წარმატებულფუნქციონირებას. ამ გამოწვევების გადაჭრითა და ხელშემწყობი ფაქტორების გამოყენებით, ენერგეტიკულ გაერთიაენებებეს შეუძლიათ გამოიყენონ განახლებადი ენერგიის პოტენციალიუფრო სუფთა, მწვანე და სამართლიანი ენერგოსისტემის შესაქმნელად. წინამდებარე სტატია მომზადდა ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული SHAREs პროექტის ფარგლებში. დამატებითი ინფორმაციისთვის, გთხოვთ ეწვიოთ, საინფორმაციო პორტალსსაქართველოში ენერგეტიკულიგაერთიანებების შესახებ - www.energy4all.ge. 

ენერგეტიკულ ბირჟაზე მყიდველებს სურთ, რომ ელექტროენერგია იყიდონ დაახლოებით, 12 თეთრად, ხოლო გამყიდველებს სურთ, რომ ეს ელექტროენერგია გაყიდონ 14 თეთრად - ამის შესახებ „საქართველოს ენერგეტიკული ბირჟის“ გენერალური დირექტორის მოვალეობის შემსრულებელი ირაკლი გალდავა აცხადებს.„პირველი ტრანზაქცია ყველა მხარისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან შეგვიძლია, ვივარაუდოთ, რომ ეს მომავალი პერიოდისთვის აფიქსირებს გარკვეულ ნიშნულს, ამიტომ მხარეები ცდილობენ მათთვის სასურველ ფასად შედგეს პირველი ტრანზაქცია.რასაც ასევე ვაკვირდებით არის ის, რომ ეს სხვაობა ყიდვა-გაყიდვის განაცხადებს შორის დღითი დღე მცირდება. მართალია მცირედით, მაგრამ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მათი განაცხადები უახლოვდება ერთმანეთს და ვიმედოვნებთ, რომ უახლოეს პერიოდში ახალი მონაწილეების ჩართულობასთან ერთად, პირველი ტრანზაქცია შედგება. შემდეგ შეგვეძლება გამოვიტანოთ დასკვნები - რა მუშაობს, რა არ მუშაობს, რის შეცვლაზე შეიძლება ვიფიქროთ, რა ახალი ინფორმაცია შეიძლება სჭირდებოდეს ბაზარს - რომ უფრო ინფორმირებული განაცხადები განთავსდეს და ა.შ.“ - აცხადებს ირაკლი გალდავა.ენერგეტიკული ბირჟა 6-ჯერ გადავადების შემდეგ, 1 ივლისს, არასავალდებულო ვაჭრობის რეჟიმში გაიხსნა. ვაჭრობის პირველ კვირაში ენერგეტიკულ ბირჟაზე ტრანზაქცია არ შემდგარა.ბირჟაზე ამ დროისთვის ექვსი კომპანიაა რეგისტრირებული: „სს თელასი“, „შპს ლილო მოლი“, სს საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა, „შპს ენერჯი დეველოპმენტ ჯორჯია“, „შპს რიცულაჰესი“, „შპს საქართველოს საერთაშორისო ენერგეტილკული კორპორაცია“.

პირველ ივლისს საქართველოში ელექტროენერგიისბაზრის გარდამავალი მოდელი ამოქმედდა. გარდამავალ მოდელში შენარჩუნებულიაელექტროენერგიის საბითუმო ბაზრის პირველივლისამდე არსებული სტრუქტურა, იმ განსხვავებით, რომ ელექტროენერგიით საბითუმო ვაჭრობა, პირდაპირი ხელშეკრულებების და საბალანსოელექტროენერგიის ყიდვა/გაყიდვის გარდა, შესაძლებელია დღით ადრე და დღიურ ბაზრებზეც, საათობრივი პროდუქტებით. გარდამავალ მოდელში, ასევე, შენარჩუნებულია თვიური საანგარიშოპერიოდი.ელექტროენერგიის ბაზრის მოდელის კონცეფციისშესაბამისად, გარდამავალი მოდელისფუნქციონირება 2025 წლის 1 ივლისამდეგაგრძელდება. 2025 წლის 1 ივლისიდან დაგეგმილიასაბალანსო და დამხმარე მომსახურებების ბაზრისადა საათობრივი დაბალანსების ამოქმედება.ბაზრის გარდამავალ მოდელში დღით ადრე დადღიურ ბაზრებზე მონაწილეობა ნებაყოფლობითია, თუმცა გარკვეული შეზღუდვებით. კერძოდ, ელექტროენერგიის იმპორტიორებს, ექსპორტიორებსდა საბითუმო მიმწოდებლებს ამ ეტაპზე ბირჟაზემონაწილება ეზღუდებათ. ბირჟაზე მონაწილეობაშეუძლიათ მსხვილ მომხმარებლებს, საცალომიმწოდებლებს და გადამცემი და გამანაწილებელისისტემის ოპერატორებს მხოლოდ ელექტროენერგიისშესყიდვის, ხოლო დერეგულირებულელექტროენერგიის მწარმოებლებს - ელექტროენერგიის გაყიდვის მიზნით. ელექტროენერგიის ბაზრის მოდელის კონცეფციითამგვარი შეზღუდვის განსაზღვრა განპირობებულიიყო გარკვეული რისკების მაქსიმალური დაზღვევისმიზნით. მიუხედავად იმისა, რომ ბაზრის ლიბერალიზაციისსაწყის ეტაპზე შესაძლოა არსებობდეს გარკვეულირისკები და მოლოდინები, მათ შორის ის რისკებიც, რასაც ასახელებდნენ ბაზრის მონაწილეები სამიზნემოდელთან მიმართებით, ბაზრის ლიბერალიზაციადა თავისუფალი საბაზრო მექანიზმების დანერგვაზრდის კონკურენციას, ლიკვიდურობას დაგამჭვირვალობას, რაც გულისხმობს ქვეყნისენერგორესურსების უფრო ეფექტიანად გამოყენებას, ხარჯების ამსახველ ფასწარმოქმნას და მეტსოციალურ სარგებელს, რაც გრძელვადიან პერიოდშიელექტროენერგიაზე ფასების შემცირებას უწყობსხელს.ხსენებული რისკების გათვალისწინებითსაქართველოს მთავრობამ მიიღო  გადაწყვეტილება, სამიზნე მოდელის დანერგვამდე აემოქმედებინაგარდამავალი მოდელი, რომელშიც ბაზრისმონაწილეებისთვის შეთავაზებული იქნებოდაორგანიზებულ სეგმენტზე ვაჭრობა. საქართველოს ენერგეტიკული ბირჟის ვებგვერდზექვეყნდება ინფორმაცია მონაწილეების, ასევე ჯამურისაათობრივი მოთხოვნისა და მიწოდების შესახებ. ამეტაპისათვის ბირჟაზე რეგისტრირებულია 6მონაწილე, ხოლო პოტენციურ მონაწილეთა დიდინაწილი აკვირდება მიმდინარე პროცესებს. სავაჭროგანაცხადებით შეთავაზებული ელექტროენერგიისრაოდენობა არ გამოიყურება უმნიშვნელოდ, ბაზრისგახსნის ამ ეტაპისთვის. ბაზრის გარდამავალ მოდელზე დაკვირვება მუდმივრეჟიმში მიმდინარეობს. შესაბამისად, ხორციელდება ელექტროენერგიის ბაზრის რეფორმისშემდგომი ნაბიჯების დაგეგმვა. იმ შემთხვევაში, თუპროცესები მნიშვნელოვნად ასცდება იმ მოლოდინებს, რაც გარდამავალი მოდელის ამოქმედებამდეარსებობდა, გამოყენებული იქნება დამატებითიმარეგულირებელი მექანიზმები ბირჟაზე ვაჭრობაშიმონაწილეობაზე პოზიტიური გავლენის მოსახდენად.

ექნებათ თუ არა მოტივაცია ენერგიის შემსყიდველებსა და გამყიდველებს ბირჟაზე ნებაყოფლობით ივაჭრონ - “განახლებადი ენერგიების განვითარების ასოციაციაში” (GRADA) ამბობენ, რომ დაინტერესება სექტორში არის და ბიზნესის წარმომადგენლების ნაწილი მონაწილეობას მიიღებს ვაჭრობაში.როგორც “ბიზნესპარტნიორთან” GRADA-ს აღმასრულებელი დირექტორი მაია მელიქიძე ამბობს, ეს პროცესი ენერგეტიკის სექტორის წარმომადგენლებს საშუალებას მისცემთ განვითარდნენ და დაიწყონ გადასვლა ევროპულ სტანდარტებზე - სადაც ხელშეკრულებები ბირჟაზე ფორმდება და ამავდროულად, ბიზნესები ერთმანეთთან კონკურენციაში შედიან.“დღეს მიმდინარე პროცესებიდან გამომდინარე, ბიზნესის წარმომადგენლების ნაწილს გადაწყვეტილი აქვთ მონაწილეობა მიიღონ ბირჟაზე ვაჭრობაში. გამოწვევა ამ პროცესში არის ის, რომ ჯერჯერობით, ეს სიახლეა, თუმცა, ჩემი თხოვნა იქნება, რომ მონაწილეობა მიიღონ. ვინაიდან, ის რისკი, რომელიც შეიძლება გათვლადია, ან გაუთვლელი, გამოვლინდება ამ პროცესში და ახლავე მოხდება ამ რისკების “ჰეჯირება”, რადგან, ჩვენ ვერ გავექცევით ბირჟის ამოქმედებას სავალდებულო რეჟიმში, როდესაც უკვე მაღალი იქნება ალბათობა და რისკი იმისა, რომ ასე თუ ისე გარკვეული სირთულეები გამოვლინდეს ამ პროცესში”- ამბობს მაია მელიქიძე.შეგახსენებთ, 6-ჯერ გადავადებული ბირჟა 1 ივლისს, ნაწილობრივ, ნებაყოფლობითი ვაჭრობის რეჟიმში გაიხსნება. პირველ ეტაპზე მხოლოდ დღით ადრე და დღიური ბაზრები ამოქმედდება, ხოლო საათობრივი დაბალანსების ვალდებულება, ასევე საბალანსო და დამხმარე მომსახურების ბაზრის გახსნა 2025 წლის პირველი ივლისიდან ამოქმედდება.სისტემა, ამ დრომდე სატესტო რეჟიმში მუშაობდა და როგორც მთავრობის წარმომადგენლები აცხადებენ, ტექნიკურად უკვე მზად არის.ბირჟაზე ნებაყოფლობით ივაჭრებენ გენერაციის ობიექტები, რომელთაც აქვთ გასაყიდი ენერგია და მეორე მხრივ, მსხვილი მომხმარებლები, რომლებსაც სჭირდებათ ელექტროენერგიის შესყიდვა.აღსანიშნავია, რომ მომავალი წლიდან მათ უკვე სავალდებულო წესით მოუწევთ შესყიდვების განხორციელება, თუმცა, მანამდე ისინი ივაჭრებენ ნებაყოფლობით და ანგარიშსწორებასაც განახორციელებენ - ამ დრომდე ვაჭრობა დემო რეჟიმში მიმდინარეობდა და ფინანსური ტრანზაქციები არ ხორციელდებოდა.ცვლილებები მოსახლეობას და მცირე და საშუალო ბიზნესს არ ეხება - მათთვის ტარიფებს კვლავაც მარეგულირებელი კომისია - სემეკი დაადგენს."ბიზნესპარტნიორი"

 საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის (სემეკ) თავმჯდომარე, დავით ნარმანია ენერგეტიკის ეკონომიკის საერთაშორისო ასოციაციის (IAEE) 45-ე საერთაშორისო კონფერენციაზე სიტყვით წარდგა. სემეკის თავმჯდომარემ მონაწილეობა მიიღო პანელურ დისკუსიაში, სადაც წარადგინა პრეზენტაცია თემაზე - „გეოპოლიტიკური რისკები და ენერგეტიკული უსაფრთხოება - საქართველოს პერსპექტივა“. ​„არსებული გეოპოლიტიკური მდგომარეობიდან გამომდინარე, საქართველოსთვის განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია ენერგეტიკული უსაფრთხოება. აღნიშნული მოიცავს ენერგომომარაგების უწყვეტობასა და ხარისხს ხელმისაწვდომ ფასად, როგორც მოკლევადიან, ასევე  გრძელვადიან  პერსპექტივაში, რაც მოთხოვნის ზრდის პირობებში გულისხმობს ახალი წყაროების, ენერგეტიკული ინფრასტრუქტურის განვითარებასა და ოპტიმალური ფასების უზრუნველყოფას, სისტემის დივერსიფიცირებას. ელექტროენერგიის მიწოდების უსაფრთხოებაზე ზედამხედველობის განხორციელებისას,  საქართველოს მთავრობა სემეკთან და სხვა  სახელმწიფო ორგანოებთან თანამშრომლობით იღებს ზომებს, რათა უზრუნველყოფილი იყოს საბოლოო მომხმარებლისთვის ელექტროენერგიის უსაფრთხო და საიმედო მიწოდება, ელექტროენერგეტიკული საქმიანობის გამჭვირვალე და სტაბილური მარეგულირებელი ჩარჩო ელექტროენერგიის ბაზრის მონაწილეთა მკაფიოდ განსაზღვრული ფუნქციებითა და პასუხისმგებლობები. ​პირველ ივლისს, ფაქტობრივად, რამდენიმე დღეში, საქართველოში ელექტროენერგიის ახალი ბაზარი ამოქმედდება. ენერგეტიკული ბირჟის გახსნა წარმოადგენს მიმდინარე რეფორმის ფუნდამენტურ პროცესს. მნიშვნელოვანია, რომ ქვეყანაში უზრუნველყოფილი იყოს ენერგოსტაბილურობა, ენერგოუსაფრთხოება და ბაზრის ლიბერალიზაციის რეფორმა სწორად ამ პრინციპებს ეფუძნება“, - აღნიშნა დავით ნარმანიამ.   ენერგეტიკის ეკონომიკის საერთაშორისო ასოციაციის (IAEE) 45-ე საერთაშორისო კონფერენცია თურქეთის რესპუბლიკაში, ქ. სტამბოლში, 25 – 28 ივნისს, ბოსფორის უნივერსიტეტის ორგანიზებით მიმდინარეობს. კონფერენციაში მონაწილეობას იღებენ სხვადასხვა ქვეყნის წამყვანი ენერგეტიკული და ეკონომიკური ორგანიზაციების ხელმძღვანელი პირები.

სამი წელია სიმულაციური ვაჭრობა მიმდინარეობს და ყველა მომხმარებელი მომზადებულია ბირჟის ეტაპობრივად გასახსნელად - ამის შესახებ საქართველოს ელექტროენერგეტიკული ბაზრის ოპერატორის (ესკო) გენერალური დირექტორი კახაბერ ქებურია აცხადებს.მისი თქმით, 6-ჯერ გადავადებული ბირჟა 1 ივლისს არასავალდებულო რეჟიმში გაიხსნება - სხვადასხვა უწყებების ჩართულობით შემუშავებულია მოდელი, რომელიც გარდამავალ მოდელს გულისხმობს და რომელიც, ამ ფორმატში მხოლოდ 1 წელი იმუშავებს.„დღეს არსებული მოდელით, ესკო-სთან მუშაობა იქნება ისევ უცვლელი, ანუ, არანაირი ვალდებულება არ შემოდის, უბრალოდ მონაწილეებს შესაძლებლობა მიეცემათ რომ პლატფორმაზე უფრო იაფად შეისყიდონ ელექტროენერგია, ვიდრე ეს დღეს არის ბაზარზე. ასევე, ვინაიდან დღეს ძალიან დიდი ინვესტიციებია ენერგეტიკაში და მიმდინარეობს ძალიან დიდი პროექტები, ინვესტორებს შესაძლებლობა ექნებათ უფრო კარგ ფასად გაყიდონ ელექტროენერგია.პირველ ეტაპზე, ბირჟაზე მონაწილეობას მიიღებს ყველა გარდა ექსპორტიორების, იმპორტიორებისა და ტრეიდერებისა. ხოლო ერთი წლის შემდეგ, ყველას გაუჩნდება მონაწილეობის ვალდებულება. ბირჟა საფეხურებრივად იხსნება და მოწინავე ქვეყნების გამოცდილებაც ასეთია“ - განმარტავს კახაბერ ქებურია.მისივე თქმით, გარდამავალი მოდელი მოიწონა Europex-მაც - ევროპის ენერგეტიკული ბირჟების გაერთიანებამ, ასევე, „ევროპის ენერგეტიკულმა გაერთიანებაც“, რადგან რისკები მინიმუმამდეა დაყვანილი.„სამი წელია სიმულაციური ვაჭრობა მიმდინარეობს და ყველა მომხმარებელი მომზადებულია. კიდევ ერთ წელიწადში, შესაძლებლობა ექნებათ ელექტროენერგია რეალურად იყიდონ და გაყიდონ. ჩვენც დავაკვირდებით ყველა მომხმარებელს, როგორ წარიმართება ვაჭრობა და უკვე ერთ წელიწადში შესაძლებელი იქნება სამიზნე მოდელის გახსნა. მანამდე კი, ბირჟაზე საშუალება იქნება მონაწილეებმა ელექტროენერგია შეისყიდონ უფრო დაბალ ფასად ვიდრე დღეს ეს აქვთ მწარმოებლებს“ - ამბობს კახაბერ ქებურია.