მომდევნო 2 წელში ქვეყანაში მზის ელექტროსადგურების ბუმი გვექნება, თუმცა მზე და ქარი ვერასდროს ჩაანაცვლებს ჰიდროს, - ამის შესახებ საქართველოს განახლებადი ენერგიის განვითარების ასოციაციის აღმასრულებელმა დირექტორმა მაია მელიქიძემ გადაცმა "ბიზნესპარტნიორში" განაცხადა.მისივე ინფორმაციით, შესაბამის უწყებაში ბოლო პერიოდის განმავლობაში ყველაზე მეტი განაცხადი მზის ელექტროსადგურების მშენებლობაზე შედის."ჩვენ უნდა ჩამოვყალიბდეთ თვითკმარ ქვეყნად. წინააღმდეგ შემთხვევაში ჩვენს ქვეყანაში ელექტროენერგიის მოხმარება წლიდან წლამდე იზრდება და შესაბამისად, ჩვენი იმპორტდამოკიდებულებაც გაიზრდება. ბოლო ათი წლის განმავლობაში დაახლოებით, 5-დან 14%-მდე გაიზარდა ჩვენი დამოკიდებულება. ჩვენ როგორც სახელმწიფომ, ასევე მოსახლეობამ და ინვესტორებმა უნდა გამოვხატოთ მზაობა, რომ  ჰიდრო ენერგეტიკას მაქსიმალური ხელშეწყობა ჰქონდეს.ჩვენ სამი მსხვილი ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობის შესაძლებლობა გვაქვს - "ნამახვანი", "ნენსკრა" და "ხუდონი". ცალსახად მინდა ვთქვა როდესაც საქართველოს  ევროპას გვადარებენ ხოლმე და ამბობენ, რომ იქ  მორატორიუმი არის გამოცხადებული ჰიდროს მიმართულებით - უნდა აღინიშნოს, რომ ევროპულმა ქვეყნებმა თავისი პოტენციალის 97% უკვე აითვისეს და ამის ფონზე ჩვენ 20-25% გვაქვს ათვისებული. ამიტომ ის ნაწილი, რაც "ენკა" გააჩერა იყო საზოგადოების პროტესტი და ყველაზე მთავარი გამოწვევა აქ, დაბალი კომუნიკაცია იყო", - აცხადებს მაია მელიქიძე.bp.ge 

ენერგოუსაფრთხოება ქვეყნისთვის ისევე მნიშვნელოვანია, როგორც ჟანგბადი ჩვენი ორგანიზმისთვის. ენერგია ეკონომიკის ძრავაა: წარმოება, ტრანსპორტი, განათლება თუ ჯანდაცვა მის გარეშე უბრალოდ ვერ ფუნქციონირებს. თუ ქვეყანა ენერგეტიკულად დამოუკიდებელი არ არის, მისი პოლიტიკა და ეკონომიკა შეიძლება სხვა ქვეყნების ზეგავლენის ქვეშ აღმოჩნდეს.სემეკის თავმჯდომარე დავით ნარმანია აცხადებს, რომ ენერგოუსაფრთხოების მისაღწევად სამი მნიშვნელოვანი კომპონენტის შესრულებაა საჭირო. პირველი კომპონენტი კი მეტი გენერაციის წყაროს შექმნაა, მათ შორის, რა თქმა უნდა, ჰესების აქტიური მშენებლობა.„პირველი კომპონენტი ქვეყნის ენერგოდამოუკიდებლობისთვის არის მეტი ადგილობრივი გენერაციის წყაროს შექმნა. ჩვენ მაქსიმალურად უნდა შევუწყოთ ხელი ჰესების მშენებლობას. არსებული გარემოება გვიჩვენებს, რომ ჩვენს რეგიონში ყველა აშენებს გენერაციის ობიექტებს და თუ ასე გაგრძელდა მათზე ენერგეტიკულად დამოკიდებულები კიდევ უფრო მეტად გავხდებით, რაც ენერგეტიკული უსაფრთხოების თვალსაზრისით ცუდია, რადგან ეს მუდმივად გამოიწვევს ჩვენგან ვალუტის გადინებას ენერგიის შესაძენად“. - აცხადებს დავით ნარმანია.ენერგოუსაფრთხოების კიდევ ერთ კომპონენტს ენერგიის საბოლოო მომხმარებლამდე გამართულად და ხარისხიანად მიწოდება წარმოადგენს. დავით ნარმანია აღნიშნავს, რომ ამ კუთხით უკვე გადაიდგა მნიშვნელოვანი ნაბიჯები, კერძოდ ენერგიის გამანაწილებელმა კომპანიებმა წლიური საინვესტიციო გეგმა გააორმაგეს.„მეორე კომპონენტი ენერგეტიკული უსაფრთხოების ნაწილში არის მისი ტექნიკური უზრუნველყოფა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მოსახლეობისთვის ელექტროენერგიის ხარისხიანად და უსაფრთხოდ მიწოდება. ამ თვალსაზრისით, საკმაოდ დიდი ინვესტიციები ხორციელდება ბოლო წლების განმავლობაში. ჩვენ საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემას გავუზარდეთ საინვესტიციო პაკეტი. გარდა ამისა, ენერგიის გამანაწილებელ ქსელებში გავაორმაგეთ ინვესტიციები, რომელიც დავუმტკიცეთ თელასს და ენერგო პროს.  ეს იმას ნიშნავს, რომ უფრო მეტი გადამცემი ხაზი მოწესრიგდება, ასევე მოწესრიგდება ტრანსფორმერები და ქვესადგურები“.- აღნიშნავს დავით ნარმანია.კიდევ ერთი კომპონენტი, რაზედაც სემეკის თავმჯდომარე ყურადღებას ამახვილებს, ენერგიაზე ხელმისაწვდომობაა. დავით ნარმანიას თქმით, საქართველოში კომუნალურ სერვისებზე რეგიონსა და ევროპის ქვეყნებთან შედარებით დაბალი ტარიფებია, რაც ხელმისაწვდომობის კომპონენტს კიდევ უფრო მეტად ზრდის.„მესამე კომპონენტი არის უშუალოდ მომხმარებლის ხელმისაწვდომობა ელექტროენერგიაზე. იგულისხმება თუ საშუალოდ ერთი ოჯახის შემოსავლის რა ნაწილი იხარჯება კომუნალურ სერვისებში. გამომდინარე იქიდან, რომ ჩვენთა რეგიონსა და ევროპასთან შედარებით ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი სამომხმარებლო ტარიფები გვაქვს, ხელმისაწვდომობის კომპონენტი საკმაოდ კარგ ნიშნულზეა. თუმცა როგორც ბევრ ქვეყანაში, ისე ჩვენთანაც გვყავს მოწყვლადი მომხმარებლები, რომლებსაც დაბალი შემოსავლები აქვთ. სწორედ ასეთი კატეგორიის მომხმარებლებისთვის სახელმწიფოს გააჩნია მოწყვლადი მომხმარებლების ხელშეწყობის კომპონენტი, რომლის ფარგლებშიც როგორც ბიუჯეტიდან, ისე რეგიონებში მუნიციპალური ბიუჯეტებიდან ხდება სხვადასხვა კომუნალური ხარჯის თანაგადახდა“. - აცხადებს დავით ნარმანია.

საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის (სემეკ) მიერ დანერგილ ნეტო-აღრიცხვის სისტემაში ჩართული მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურების რაოდენობა კიდევ გაიზარდა.ბოლო მონაცემებით, ნეტო-აღრიცხვაში ჩართულია 1505 სადგური, ხოლო ჯამური დადგმული სიმძლავრე 103 მეგავატს შეადგენს. მათ შორის, სს „თელასის“ ქსელში ჩართულია 390 სადგური ჯამური დადგმული სიმძლავრით 32 მგვტ, ხოლო სს „ენერგო პრო ჯორჯიას“ ქსელში - 1115 სადგური, ჯამური დადგმული სიმძლავრით - 71 მგვტ.სს „თელასის“ ქსელში საყოფაცხოვრებო მიზნებისთვის ჩართულია 213 მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგური, ხოლო არასაყოფაცხოვრებო მიზნებისთვის - 177 ელექტროსადგური. რაც შეეხება სს „ენერგო პრო ჯორჯიას“ ქსელს, საყოფაცხოვრებო მიზნებისთვის ჩართულია 636, ხოლო არასაყოფაცხოვრებო მიზნებისთვის - 479 მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგური.სემეკი მომხმარებლებს ახსენებს, რომ განახლებადი ენერგიების გამოყენების მიზნით კომისიის მიერ დანერგილი რეგულაციების შესაბამისად, მომხმარებელს ან მომხმარებელთა ჯგუფს შეუძლია ელექტროენერგია გამოიმუშაოს განახლებადი ენერგიების (მზე, ქარი, წყალი) გამოყენებით, ხოლო ჭარბად გამომუშავებული ენერგია მიყიდოს გამანაწილებელი ქსელის მფლობელ კომპანიას. ამასთან, ნეტო-აღრიცხვა არ წარმოადგენს სამეწარმეო საქმიანობას და ჭარბი ელექტროენერგიის რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავალი გათავისუფლებულია საშემოსავლო გადასახადისგან.

დავით ნარმანია აცხადებს, რომ საქართველოში ნეტო-აღრიცხვის სისტემაში ჩართული ობიექტების რაოდენობამ 1 000 ერთეულს მიაღწია. სემეკის თავმჯდომარე აღნიშნავს, რომ ნეტო-აღრიცხვის მიმართულებით პროცედურები საკმაოდ გამარტივებულია, რაც სტიმულს აძლევს ადამიანებს იმისათვის, რათა პროცესში აქტიურად ჩაერთონ.“ნეტო-აღრიცხვის კუთხით საკმაოდ მაღალი აქტივობაა.  ამ კუთხით სემეკს მაქსიმალურად ხელშემწყობი მექანიზმები აქვს დადგენილი. ყველაზე მაღალი ზღვარი სწორედ ნეტო-აღრიცხვის მიმართულებით გვაქვს, კერძოდ 500 კილოვატი ერთ აბონენტზე. გარდა ამისა, 2027 წლამდე დადგენილი გვაქვს ქსელური გატარების ტარიფის შეღავათი, რაც ასევე მნიშვნელოვანია ფინანსური თვალსაზრისით.  ზოგადად ნეტო აღრიცხვაში ჩართვის მიმართულებით ძალიან მარტივი პროცედურები გვაქვს. დამტკიცებულია განაცხადის მარტივი ფორმა, მრიცხველის დაყენების საფასურს იხდის დაინტერესებული პირი დადგმული სიმძლავრის შესაბამისად და ენერგიის გამანაწილებელი კომპანიები მას უკვე ქსელთან აერთებენ.სწორედ ამიტომ უკვე 1 000 ერთეულამდე ნეტო-აღრიცხვის სისტემაში ჩართული ობიექტები გვაქვს, ძირითადად მზის ენერგიის მიმართულებით. ამასთან ამ ობიექტების დადგმულმა სიმძლავრემ ჯამში 80 მეგავატას გადააჭარბა. მნიშვნელოვანია, რომ ამ ენერგიით ადგილობრივი მოთხოვნის დაკმაყოფილება ხდება, ხოლო ნამეტი ენერგია, რაც დარჩება გადაედინება ქსელში და ავტომატურად ხდება ჩვენს მიერ დადგენილი წესით ამ სიჭარბეზე ანგარიშსწორება კომპანიის მხრიდან“. - აღნიშნა დავით ნარმანიამ.აქვე იმასაც შეგახსენებთ, რომ საქართველოში ნეტო-აღრიცხვის მექანიზმი ამოქმედდა 2016 წელს, კომისიის მიერ მიღებული შესაბამისი დადგენილებით . თავდაპირველად დაშვებულ იქნა ინდივიდუალური მიერთებები, რამაც ბიძგი მისცა სამომხმარებლო დონეზე მიკროელექტროსადგურების მიმართ ინტერესს. მეორე ეტაპზე, 2019 წელს, კომისიამ განახორციელა ცვლილებები ზემოაღნიშნულ რეგულაციაში, რომელმაც გაითვალისწინა მომხმარებელთა ჯგუფის ერთობლივი ჩართვის შესაძლებლობა ნეტო-აღრიცხვის პროგრამაში, ხოლო 2020 წელს ასევე კომისიის გადაწყვეტილებით მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურის მაქსიმალური დასაშვები დადგმული სიმძლავრე 100 კილოვატიდან გაიზარდა 500 კილოვატამდე.ნეტო-აღრიცხვის სისტემა ხელს უწყობს მომხმარებლის აქტიური ჩართვას საცალო ელექტროენერგეტიკული ბაზრის ფუნქციონირებაში.

საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის (სემეკ) მიერ დანერგილ ნეტო-აღრიცხვის სისტემაში ჩართული მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურების რაოდენობა კიდევ გაიზარდა.ბოლო მონაცემებით, ნეტო-აღრიცხვაში ჩართულია 1459 სადგური, ხოლო ჯამური დადგმული სიმძლავრე 97 მეგავატს შეადგენს. მათ შორის, სს „თელასის“ ქსელში ჩართულია 378 სადგური ჯამური დადგმული სიმძლავრით 31 მგვტ, ხოლო სს „ენერგო პრო ჯორჯიას“ ქსელში - 1081 სადგური, ჯამური დადგმული სიმძლავრით - 66 მგვტ. სს „თელასის“ ქსელში საყოფაცხოვრებო მიზნებისთვის ჩართულია 207 მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგური, ხოლო არასაყოფაცხოვრებო მიზნებისთვის - 171 ელექტროსადგური. რაც შეეხება სს „ენერგო პრო ჯორჯიას“ ქსელს, საყოფაცხოვრებო მიზნებისთვის ჩართულია 621, ხოლო არასაყოფაცხოვრებო მიზნებისთვის - 460 მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგური.მომხმარებლებს შევახსენებთ, რომ განახლებადი ენერგიების გამოყენების მიზნით სემეკის მიერ დანერგილი რეგულაციების შესაბამისად, მომხმარებელს ან მომხმარებელთა ჯგუფს შეუძლია ელექტროენერგია გამოიმუშაოს განახლებადი ენერგიების (მზე, ქარი, წყალი გამოყენებით, ხოლო ჭარბად გამომუშავებული ენერგია მიყიდოს გამანაწილებელი ქსელის მფლობელ კომპანიას.შეგახსენებთ, რომ ნეტო-აღრიცხვა არ წარმოადგენს სამეწარმეო საქმიანობას და ჭარბი ელექტროენერგიის რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავალი გათავისუფლებულია საშემოსავლო გადასახადისგან.

საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელმა ეროვნულმა კომისიამ (სემეკ) ელექტროენერგიის გამანაწილებელი ქსელების ტექნიკური ინსპექტირება დაიწყო. აღნიშნული პროცესი გულისხმობს სემეკის სპეციალური ჯგუფის მიერ გამანაწილებელი ქსელების ადგილზე შემოწმებას და მდგომარეობის შეფასებას. დარღვევების გამოვლენის შემთხვევაში კომპანიებს გამოსასწორებელი ვადები დაუწესდებათ, რომელთა შესრულება სავალდებულო იქნება. სემეკი, გამანაწილებელი კომპანიების მიერ შესრულებული ტექნიკური სამუშაოების შეფასების დროს ეყრდნობოდა დამოუკიდებელი ინსპექტირების აკრედიტებული კომპანიების აუდიტს. თუმცა, ერთ-ერთი ასეთი დამოუკიდებელი კომპანიის მიერ წარმოდგენილი დასკვნის გადამოწმების შედეგად დადგინდა, რომ აუდიტი არ აღწერდა  რეალურ სურათს და მოიცავდა უხეშ უზუსტობებს, არ ასახავდა კონკრეტულ ობიექტზე არსებულ ხარვეზებს, რომლებიც შესაძლოა ყოფილიყო სიცოცხლისთვის საფრთხის შემქმნელი. აღნიშნული აკრედიტებული დამოუკიდებელი ინსპექტირების კომპანიის შესახებ სემეკმა მიმართა აკრედიტაციის ერთიან ეროვნულ ორგანოს, რომლის გადაწყვეტილების საფუძველზეც ინსპექტირების კომპანიას აკრედიტაცია მიმდინარე წლის 1-ლი აგვისტოდან შეუჩერდა. სემეკი მუდმივ მონიტორინგს უწევს რეგულირებად სექტორებში სამშენებლო, სარემონტო თუ სარეკონსტრუქციო სამუშაოების შესაბამისობას მოქმედ სტანდარტებთან, რომელიც დამტკიცებული/აღიარებულია საქართველოს მთავრობის მიერ. სემეკის მიერ განხორციელებული ტექნიკური ინსპექტირება კიდევ უფრო გააუმჯობესებს და ხელს შეუწყობს გამანაწილებელი ქსელების სარეაბილიტაციო პროცესსა და სამუშაოების დროულ, ხარისხიან შესრულებას.  

„საქართველოს ენერგეტიკული ბირჟის“ გენერალური დირექტორის მოვალეობის შემსრულებელმა ირაკლი გალდავამ ენერგეტიკული ბირჟის ამოქმედების პირველი კვირა შეაფასა. მისი თქმით, ამ ეტაპზე ჯამში 6 მონაწილეა რეგისტრირებული, რომელთა რაოდენობის ზრდაც უახლოეს მომავალშია მოსალოდნელი. მისივე თქმით, მონაწილეები ბირჟაზე ადაპტირებასა და სტრატეგიების გადახედვას უახლოეს მომავალში მოახერხებენ.„ამ ეტაპზე ენერგეტიკული ბირჟაზე სულ 6 მონაწილეა რეგისტრირებული. ჩვენ ასევე გვაქვს კომუნიკაცია სხვადასხვა მონაწილესთან და მოსალოდნელია, რომ უახლოეს მომავალში ეს რაოდენობა კიდევ უფრო გაიზრდება.„ახლა ბირჟაზე რასაც ვაკვირდებით, არსებობს მზადყოფნა ელექტროენერგიის როგორც ყიდვაზე, ისე გაყიდვაზე. არის შესაბამისი განაცხადები განთავსებული, ხოლო შეთავაზებული რაოდენობები არც ისე მცირეა იმ მოდელიდან და მონაწილეების რაოდენობიდან გამომდინარე რაც ჩვენ ახლა გვაქვს. შეგახსენებთ, ჯერ გასულია ერთი კვირა ამოქმედებიდან და შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ეს იყო მოთელვითი პროცესი, ახალ შესაძლებლობებს ეცნობოდა ორივე მხარე, როგორც მყიდველი, ისე გამყიდველი. არ იყო მოსალოდნელი, რომ პირველივე დღიდან მონაწილეები დაიწყებდნენ სტრატეგიის შეცვლას, თუმცა შედარებით გრძელვადიანი პერიოდი შეიძლება იყოს საკმარისი გარკვეული დასკვნების გამოსატანად და შესაძლო ცვლილებებისათვის“. - აცხადებს ირაკლი გალდავა.აქვე იმასაც შეგახსენებთ, რომ ბირჟაზე ამ დროისთვის რეგისტრირებულია: „სს თელასი“, „შპს ლილო მოლი“, სს საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა, „შპს ენერჯი დეველოპმენტ ჯორჯია“, „შპს რიცულაჰესი“, „შპს საქართველოს საერთაშორისო ენერგეტიკული კორპორაცია“.

რამდენიმე წელია, რაც მიმდინარეობს საქართველოს ენერგეტიკული კანონმდებლობის ჰარმონიზების პროცესი ევროკავშირის კანონმდებლობასთან მიმართებაში. აღნიშნულიგულისხმობს მათ შორის ე.წ. მე-4 ენერგეტიკული პაკეტის გადმოტანას ეროვნულ კანონმდებლობაში, რაც სხვა საკითხებთან ერთად  მოიცავს საცალო ბაზრის დერეგულაციას და დეცენტრალიზაციას, ენერგიის დაზოგვისა და ადგილობრივი განახლებადი ენერგიის წარმოების ხელშეწყობას, როგორც ინდივიდუალური, ისე ჯგუფური სქემების გამოყენებით. განახლებადი ენერგიის წარმოების ხელშეწყობის ინდივიდუალურ სქემას წარმოადგენს ე.წ. პროსიუმერის სქემა. ამ სქემითფიზიკური ან იურიდიული პირები ინდივიდუალურად აწარმოებენ და მოიხმარენ საკუთარ ენერგიას, თუმცა რჩებიან ქსელთან მიერთებული, რათა გასცენ ჭარბი ენერგია ქსელში და მიიღონ ქსელიდან ენერგია, როდესაც საკუთარი წარმოება საკმარისი არ არის. ისინი ასრულებენ გადამწყვეტ როლს დეცენტრალიზებულ ენერგეტიკულ ბაზარზე.პროსიუმერები ძირითადად ორი ბიზნეს მოდელის მიხედვით ოპერირებენ. ესენია ნეტო-აღრიცხვა და ნეტო-დარიცხვა. ნეტო-დარიცხვა უფრო საბაზრო პრინციპებზე დაფუძნებული სქემაა, რომელიც ითვალისწინებს ენერგიის გაქვითვას ფინანსურად (დროის კონკრეტულ მომენტში ელექტროენერგიის ფასის შესაბამისად, რომელიც შეესაბამება საცალო ბაზარზე ანგარიშსწორების პერიოდს), მაშინ როდესაც ნეტო-აღრიცხვა ითვალისწინებს ელექტროენერგიის გაქვითვას, როგორც ფიზიკური პროდუქტის (სხვა სიტყვებით რომ  ვთქვათ, ჭარბად მიწოდებული და მოხმარებული კილოვატსაათების ურთიერთ გაქვითვას, რომელიც ძირითადად საცალო ბაზარზე ანგარიშსწორების პერიოდის შესაბამისია).საცალო ბაზრის დეცენტრალიზაციისა და ადგილობრივი განახლებადი ენერგიის მოხმარების წახალისების კონტექსტში ბოლო პერიოდში ინტერესი გაიზარდა და აქტუალური გახდა უფრო მომხმარებელთა ჯგუფური აქტივობები, რომლისერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სქემაა ენერგეტიკული გაერთიანებები. ენერგეტიკულ გაერთიანებებს ითვალისწინებს მე-4 ენერგეტიკული პაკეტი. ამასთან, ევროპის ქვეყნებში ენერგეტიკული გაერთიანებებისთვისპრაქტიკაში გამოყენებული სამართლებრივი ფორმებისა და ბიზნეს მოდელების გათვალისწინებით, ისინი საცალო ბაზარზე ოპერირებენ ძირითადად საცალო მომხმარებლების კოოპერატივების/ამხანაგობის ან/და ასოციაციების ფარგლებში. არსებობს რამდენიმე ბიზნეს მოდელი, რომელიც უფრო მეტად გავრცელებულია და შესაძლოა საინტერესო იყოს საქართველოს პირობებისთვის: • ჯგუფური საკუთარი მოხმარება - ეს მოდელი გულისხმობს ადგილობრივ ან რეგიონში არესებული განახლებადი ენერგიის ერთობლივ წარმოებას, შენახვას და მოხმარებას. ეს მოდელი დანერგილია ან გარკვეულ ეტაპზე დანერგილი იყო ევროპის უმეტეს ქვეყანაში, მათ შორის გარკვეულწილად საქართველოში.მთავარი მოგების წყარო აღნიშნულ მოდელშიარის ენერგიის ხარჯების დაზოგვა, რადგან ჯგუფის წევრებს შეუძლიათ მნიშვნელოვნად შეამცირონ ელექტროენერგიის მოხმარებისხარჯები ადგილობრივად და ჯგუფურად წარმოებული განახლებადი ენერგიის გამოყენებით.• მწვანე ტარიფი და საკუთარი მოხმარება - ამ მოდელში ინდივიდუალური მომხმარებელიუზრუნველყოფს მზის პანელების სახურავზეგანთავსებისთვის სივრცეს და იღებს მის სახურავზე განახლებადი ენერგიის წყაროს მიერ წარმოებული ელექტროენერგიის რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავლის ნაწილს ან იაფ ელექტროენერგიას. ამ მოდელმა წარმატებით შეუწყო ხელი განახლებადი ენერგიის წყაროების ინვესტიციებს ევროპის სხვადასხვა ქვეყნებში,მაგალითად პორტუგალიაში, სადაც რამდენიმე მილიონი ევროს ინვესტიცია განხორციელდა დეცენტრალიზებულ განახლებადი ენერგიის (კონკრეტულად მზის პანელების) პროექტებში.• ჯგუფური/ერთობლივი ინვესტიცია - ეს მოდელი საშუალებას აძლევს ინდივიდუალურ მომხმარებლებს გაერთიანდნენ და ერთობლივად განახორციელონ ინვესტიციები განახლებადი ენერგიის პროექტებში. რესურსების გაერთიანებით, გაერთიანებებსშეუძლიათ დააფინანსონ უფრო დიდი პროექტები, რომელთა განხორციელებაც რთული იქნებოდა ინდივიდუალური ძალისხმევის პირობებში. მსგავსი მოდელით ევროკავშირის ტერიტორიაზე არაერთი ინვესტიცია და პროექტი განხორციელდა.მაგალითად, როგორიცაა კორპორატიული ინვესტიცია ქ. ზაგრებში, ხორვატიაში. აღნიშნული პროექტი განხორციელდა ენერგეტიკული კოოპერატივის მიერ, რომლის სახელია ZEZ ( (Zelena Energetska Zadruga). აღნიშნული ბიზნეს მოდელით, კერძო პირების მიერ კოოპერატივის ფარგლებული აღებული სესხით ერთ-ერთ საჯარო შენობის სახურავზე მოწეყო მზის ელექტროსადგური, რომელიც ფიქსირებული იჯარის ხელშეკრულებით გადაეცა ადგილობრივ თვითმმართველობას. ელექტროენერგიის მოხმარების შემცირების დანაზოგით ფინანსდება სასესხო ვალდებულება, რომელიც ენერგეტიკულ კოოპერატივს აკავშირებს კერძო პირებთან (10 წლიანი ვალდებულება, 3-4%-იანი საპროცენტო განაკვეთით). ხელშეკრულების ვადის გასვლის შემდეგ მზის ელექტროსადგური საკუთრებაში გადაეცემა ადგილობრივ თვითმმართველობას და გაგრძელდება ელექტროენერგიის მოხმარების დაზოგვა.• ქსელის სერვისების მიწოდება - ენერგეტიკულ თემებს შეუძლიათ შესთავაზონ ქსელს სხვადასხვა სერვისები, როგორიცაა დაბალანსების სერვისები, გადატვირთულობის მართვა და მომხმარებლის საპასუხო რეაქცია განაწილების სისტემის ოპერატორის დონეზე. ამისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია ადგილზე იყოს მოწინავე ქსელი და ბაზრის მოდელი.საქართველოში ამჟამად მოქმედებს ნეტო-აღრიცხვაზე დაფუძნებული საკუთარი მოხმარების, როგორც ინდივიდუალური ასევე ჯგუფური სქემა (ე.წ. ვირტუალური ნეტო-აღრიცხვის სქემა) 500 კილოვატამდე დადგმული სიმძლავრის მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურის მაქსიმალური ზღვით. აღნიშნულის საფუძველსწარმოადგენს საქართველოს კანონი „ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების შესახებ“, რომელიც დაფუძნებულია ევროკავშირის ენერგეტიკული გაერთიანების მე-3 ენერგეტიკულ პაკეტზე. აღნიშნული კი სრულად არ ითვალისწინებს ენერგეტიკული გაერთიანების ფუნქციონალს. საქართველოში ევროკავშირის მე-4 ენერგეტიკული პაკეტის დანერგვასთან ერთად მოსალოდნელია, რომ მოძველებულ (არასაბაზრო) პრინციპებზე დაფუძნებული ნეტო-აღრიცხვის სქემები შეიცვლება ერთობლივი ქმედებების შესაბამისი ადგილობრივი ენერგეტიკული გაერთიანების შესაძლებლობებით, რამაც უფრო მოქნილი და ახალი ბიზნეს შესაძლებლობები უნდა შესთავაზოს დაინტერესებულ პირებს ელექტროენერგიის ბაზარზე. ამ ეტაპზე საქართველოში ენერგეტიკული გაერთიანებების შესახებ კანონმდებლობა არ არის ჰარმონიზებული ევროპულ კანონმდებლობასთან. თუმცა, საქართველოს, როგორც ევროკავშირის ენერგეტიკული გაერთიანების ხელშემკვრელ მხარეს, ვალდებულება აქვს, უახლოეს მომავალში მოახდინოს აღნიშნული კანონმდებლობის ჰარმონიზება, რაც საქართველოს მოქალაქეებს უფრო მეტ შესაძლებლობას მისცემს, გახდნენ აქტიური მომხმარებლები. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია საქართველოში ერთობლივი ქმედებების/ენერგეტიკული გაერთიანებების დანერგვის მხარდაჭერა და პოპულარიზება, ასევე მოსახლეობის ახალი ცოდნითა და შესაძლებლობებით აღჭურვა. ამ კუთხით, საქართველოში Horizon 2020-ის პროგრამის ფარგლებში საქართველოში მიმდინარეობს პროექტი SHAREs, რომლის მიზანია, დაეხმაროს ერთობლივ ქმედებებს, რაც ხელს შეუწყობს ენერგოეფექტიანობის გაზრდას, ენერგიის ოპტიმიზებულ მართვას და განახლებადი ენერგიის ათვისებას საქართველოში. SHAREs-ი მხარს უჭერს დაინტერესებულ მხარეებს ენერგეტიკული გაერთიანებების ჩამოყალიბებაში ან გაფართოებაში და საშუალებას აძლევს მათ, უშუალოდ დაუკავშირდნენ მომხმარებლებს, მათ შორის მათ, ვისაც ჯერ კიდევ არა აქვს ინტერესი ან არ იცნობს ენერგეტიკული გაერთიანებების კონცეფციას. აღსანიშნაცია, რომ SHAREs პროექტის ფარგლებში შეიქმნა საინფორმაციო პორტალი საქართველოში ენერგეტიკული გაერთიანებების შესახებ - www.energy4all.ge, სადაც განთავსებულია ტექნიკური, იურიდიული, ფინანსური, საკანონმდებლო-მარეგულირებელი ინფორმაცია, აგრეთვე გზამკვლევები და დამხმარე მასალები, რომელიც დაეხმარება ყველა დაინტერესებულ პირს ენერგეტიკული გაერთიანებების ჩამოყალიბების პროცესში.პროექტ SHAREs-ის ფარგლებში განხორციელებული სამუშაოები ხელს შეუწყობს საქართველოში ენერგეტიკული გაერთიანებების პრაქტიკული მაგალითების დანერგვას და ასევე ევროპულ გამოცდილების გადმოტანას. აღნიშნული კი გააძლიერებს საქართველოს მოქალაქეებს და ხელს შეუწყობს ენერგეტიკული გაერთიანებების ფართო მასშტაბით ჩამოყალიბებას საქართველოს ენერგეტიკული კანონმდებლობის მე-4 ენერგეტიკული პაკეტის მოთხოვნებთან სრული ჰარმონიზაციის შემდეგ. 

სემეკის მიერ დანერგილ ნეტო-აღრიცხვის პროგრამაში ჩართული მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურების რაოდენობა გაიზარდა. ბოლო  მონაცემებით, ნეტო-აღრიცხვის ქსელში ჩართულია 1291 სადგური, ხოლო ჯამური დადგმული სიმძლავრე 81 მეგავატს აღემატება. მათ შორის, სს „თელასის“ ქსელში ჩართულია 342 სადგური ჯამური დადგმული სიმძლავრით 27 მგვტ, სს „ენერგო პრო ჯორჯიას“ ქსელში  - 949 სადგური, ჯამური დადგმული სიმძლავრით - 53 მგვტ.სემეკის რეგულაციების შესაბამისად, მომხმარებელს ან მომხმარებელთა ჯგუფს შეუძლია ელექტროენერგია გამოიმუშაოს განახლებადი ენერგიების გამოყენებით, ხოლო ჭარბად გამომუშავებული ენერგია მიყიდოს გამანაწილებელი ქსელის მფლობელ კომპანიას. ნეტო-აღრიცხვა არ წარმოადგენს სამეწარმეო საქმიანობას და ჭარბი ელექტროენერგიის რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავალი გათავისუფლებულია საშემოსავლო გადასახადისგან.

10 საკითხი, რაც უნდა გაითვალისწინოთ ენერგეტიკული გაერთიანების ჩამოყალიბებამდე ენერგეტიკული გაერთიანებები, რომლებიც აერთიანებს რამდენიმე ათას მოქალაქეთა ინიციატივას ევროკავშირის მასშტაბით, ეწევიან მრავალფეროვან აქტივობებს, როგორიცაა ელექტროენერგიის და სითბოს გამომუშავება, მიკროქსელის ექსპლუატაცია და ენერგიის მიწოდება. აღნიშნული საკითხები ოფიციალურად იქნა აღიარებული და რეგულირდება ევროკავშირის „სუფთა ენერგია ყველა ევროპელისთვის” პაკეტის (CEP) ფარგლებში, რომელიც ხაზს უსვამს მოქალაქეების და ადგილობრივი დაინტერესებული მხარეების გაძლიერებას ენერგეტიკულ ბაზრებზე. ამგვარი საკითხების საკანონმდებლო ჩარჩო შეიქმნა ელექტროენერგიის შიდა ბაზრის (EU) 2019/944 (IMED) და განახლებადი ენერგიის დირექტივის (EU) 2018/2001 (RED II), შესაბამისად. საქართველო, როგორც ევროპის ენერგეტიკული გაერთიანების წევრი ქვეყანა, უახლოეს მომავალში გეგმავს ენერგეტიკული გაერთიანებების კონცეფციის შემოღებასა და მის სამართლებრივ დარეგულირებას. ქართულ კანონმდებლობაში ენერგეტიკული გაერთიანების ცნების გაჩენამდე, ენერგეტიკული გაერთიანებების ჩამოყალიბების მსურველები შემდეგ პირობებზე საკითხებზე უნდა შეთანხმდნენ:  იურიდიული ფორმა და სტრუქტურა: გადაწყვიტეთ შესაბამისი იურიდიული ფორმა (მაგ., კოოპერატივი, არაკომერციული იურიდიული პირი (ასოციაცია), პარტნიორობა), რომელიც შეესაბამება ენერგეტიკული გაერთიანების მიზნებს და შეესაბამება ეროვნულ კანონმდებლობას.  წევრობის კრიტერიუმები: უნდა განისაზღვროს ვის შეუძლია შეუერთდეს ენერგეტიკულ გაერთიანებას (ფიზიკური პირები, ადგილობრივი ხელისუფლება, მცირე და საშუალო ბიზნესი) და ჩამოყალიბდეს წევრობის მკაფიო, არადისკრიმინაციული კრიტერიუმები.  მმართველობის სტრუქტურა: უნდა ჩამოყალიბდეს მმართველობის ჩარჩო, რომელიც მოიცავს გადაწყვეტილების მიღების პროცესებს, წევრების უფლებებსა და პასუხისმგებლობებს. მმართველობის სტრუქტურამ ხელი უნდა შეუწყოს საზოგადოების წევრების გამჭვირვალობას, მონაწილეობას და ეფექტურ კონტროლს. წევრების უფლებები და მოვალეობები: გამოკვეთილი უნდა იყოს წევრების უფლებები, მათ შორის ხმის მიცემის უფლება, მოგების გაზიარება და მონაწილეობა ენერგეტიკული გაერთიანების საქმიანობაში. ამასთან, დეტალურად უნდა იყოს გაწერილი წევრების ვალდებულებები, როგორიცაა ენერგეტიკული გაერთიანების კაპიტალში წვლილის შეტანა, მმართველობის წესების დაცვა და გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მონაწილეობა.  მიზანი და ამოცანები: მკაფიოდ უნდა გამოიკვეთოს, რომ ენერგეტიკული გაერთიანების მთავარი მიზანი არის გარემოსდაცვითი, სოციალური და ეკონომიკური სარგებლის მიღება და გაზიარება და არა ფინანსური მოგების მიღება. აღნიშნული მკაფიოდ უნდა იყოს მითითებული ენერგეტიკული გაერთიანების დამფუძნებელ დოკუმენტებში. ასევე, უნდა განისაზღვროს ის აქტივობები, რომლებშიც ენერგეტიკული გაერთიანება ჩაერთვება, როგორიცაა ენერგიის გამომუშავება, მიწოდება, შენახვა, ენერგოეფექტურობის სერვისები, ელექტრომანქანების დატენვის სერვისები და ა.შ. მონაწილეობისა და კონტროლის მექანიზმები: უნდა ჩამოყალიბდეს წევრობის ღიაობისა და ნებაყოფლობითობის პრინციპები, რაც საშუალებას მისცემს ინდივიდებსა და სუბიექტებს შეუერთდნენ ან დატოვონ ენერგეტიკული გაერთიანება გაუმართლებელი პირობების გარეშე. აუცილებელია განისაზღვროს თუ ვის აქვს ეფექტური კონტროლი ენერგეტიკულ გაერთიანებაზე, რათა უზრუნველყოფილი იყოს, რომ პროექტების ყველაზე მეტად დაზარალებული წევრებს აქვთ გადამწყვეტი გავლენა. განახლებადი ენერგიის გაერთიანებებისთვის ეს ჩვეულებრივ ნიშნავს ენერგეტიკული ობიექტების მახლობლად მდებარე წევრებს. დაფინანსების წყაროები: შემუშავებული უნდა იყოს მკაფიო ფინანსური გეგმები, მათ შორის დაფინანსების წყაროები, საინვესტიციო სტრუქტურები და წამახალისებელი სქემები. ენერგეტიკული გაერთიანების დაფუძნების მომენტისთვის გამოკვლეული უნდა იყოს გრანტების, სუბსიდიების და სესხების შესაძლებლობები განახლებადი ენერგიის პროექტებისთვის. ეკონომიკური სარგებლის განაწილება: ჩამოყალიბებული უნდა იყოს ეკონომიკური სარგებლის განაწილების მექანიზმები, როგორიცაა ენერგიის შემცირებული გადასახადები, მოგება ან რეინვესტიცია სათემო პროექტებში.  ენერგეტიკულ ბაზრებზე და ქსელზე წვდომა: უნდა განისაზღვროს ენერგეტიკული გაერთიანების უფლებები და მოვალეობები ენერგეტიკულ ბაზრებზე, მათ შორის ჭარბი ენერგიის გაყიდვის, მოთხოვნაზე რეაგირების პროგრამებში მონაწილეობის ან ენერგიით ვაჭრობაში ჩართვის შესაძლებლობების ჩათვლით. ასევე, მნიშვნელოვანია დეტალურად განისაზღვროს ქსელის მიერთების და ელექტროენერგიის ბაზარზე წვდომის პროცესები და მათი ტექნიკურ და მარეგულირებელ სტანდარტებთან შესაბამისობა. კონფლიქტის მოგვარებისა და დავის მექანიზმები: ჩამოყალიბებული უნდა იყოს დავების გადაწყვეტის მექანიზმები წევრებს შორის ან ენერგეტიკულ გაერთიანებასა და გარე მხარეებს შორის, მათ შორის მედიაცია, სამართლებრივი წარმოება და ა.შ. იდენტიფიცირებული უნდა იყოს პროცედურები რეგულარული მონიტორინგისა და შესაბამისობის შემოწმებისთვის, რათა უზრუნველყოფილი იქნას სამართლებრივი და მარეგულირებელი მოთხოვნების მუდმივი დაცვა. ამ საკითხების ყოვლისმომცველი განხილვა ხელს შეუწყობს ძლიერი, და მდგრადი ენერგეტიკული გაერთიანებების ჩამოყალიბებას საქართველოში, რომლებსაც შეუძლიათ ხელი შეუწყონ მნიშვნელოვნად ენერგეტიკულ ტრანზიციას და საზოგადოების გაძლიერებას. წინამდებარე სტატია მომზადდა ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროექტის SHAREs-ის ფარგლებში. დამატებითი ინფორმაციისთვის, გთხოვთ ეწვიოთ, საინფორმაციო პორტალს საქართველოში ენერგეტიკული გაერთიანებების შესახებ - www.energy4all.ge. www.energy4all.ge