"მზის ენერგიის მომხმარებლები ძირითადად კომერციული სეგმენტია" - "სოლარი"

სემეკში რუსთავის წყალმომარაგების საკითხებთან დაკავშირებით შეხვედრა გაიმართა

საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელ ეროვნულ კომისიაში (სემეკ) რუსთავის წყალმომარაგებისა და წყალარინების საკითხებთან დაკავშირებით  შეხვედრა გაიმართა. შეხვედრას ესწრებოდნენ სემეკის თავმჯდომარე დავით ნარმანია, რუსთავის მერი ნინო ლაცაბიძე,  რუსთავის დელეგატი საქართველოს პარლამენტში ირაკლი შატაკიშვილი, რუსთავის საკრებულოს თავმჯდომარის მოადგილე მამუკა რეხვიაშვილი და შპს „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერის“ (GWP)  ხელმძღვანელი პირები.შეხვედრაზე განიხილეს რუსთავში მიმდინარე და დაგეგმილი სარეაბილიტაციო სამუშაოები, იმსჯელეს წყალმომარაგებისა და წყალარინების  მომსახურების გაუმჯობესების მიზნით საინვესტიციო პროექტების შესრულების პროცესზე. შეხვედრაზე აღინიშნა, რომ შპს „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერის“ მიერ დაჩქარდებa სამუშაოების განხორციელება, რომელსაც მონიტორინგს გაუწევენ რუსთავის მერია და სემეკი.წყალმომარაგებისა და წყალარინების ქსელზე რუსთავში მიმდინარე პროექტები რამდენიმე დღის წინ ასევე განიხილეს რეგიონული განვითარების სამინისტროში. აღსანიშნავია, რომ 2022-2024 წლებში რუსთავის წყალმომარაგების ქსელის რეაბილიტაციისათვის  შპს „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერმა“ 30 მილიონი ლარის ინვესტიცია განახორციელა. 

დავით ნარმანიამ "ეკონომიკურ ფორუმზე" განახლებადი ენერგიების ხელშემწყობი მექანიზმების შესახებ ისაუბრა

საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის (სემეკ) თავმჯდომარემ, დავით ნარმანიამ მონაწილეობა მიიღო „ეკონომიკური ფორუმის“ დისკუსიაში, რომელიც განახლებადი ენერგიების განვითარების საკითხებს შეეხებოდა.„ეკონომიკური ფორუმის“ დისკუსიაში მონაწილეობდნენ „საქართველოს ბანკის“ გენერალური დირექტორი, არჩილ გაჩეჩილაძე და საქართველოს ბიზნეს ასოციაციის აღმასრულებელი დირექტორი, ლევან ვეფხვაძე.  დისკუსიას მოდერატორობა გაუწია „ბიზნეს ინსაიდერ ჯორჯიას“ დამფუძნებელმა, გიორგი აბაშიშვილმა. ღონისძიებას ესწრებოდნენ სამთავრობო უწყებების,  საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემის, ესკოს, საქრუსენერგოს, ენერგეტიკის განვითარების ფონდის, ენერგეტიკული ბირჟის ხელმძღვანელი პირები, ელექტროენერგიის გამანაწილებელი კომპანიებისა და  ბიზნეს სექტორის წარმომადგენლები.„ეკონომიკურ ფორუმზე“ სემეკის თავმჯდომარემ ისაუბრა განახლებადი ენერგიების, მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურების განვითარების ხელშემწყობ პროგრამებზე. მისი თქმით, უახლოეს პერიოდში სემეკი მიიღებს მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურების  ახალ რეგულაციას ნეტო დარიცხვის შესახებ.„ენერგეტიკული გაერთიანების რეკომენდაციის შესაბამისად, ევროპის ქვეყნების მსგავსად, საქართველო ნეტო აღრიცხვის სისტემიდან უნდა გადავიდეს ნეტო დარიცხვის სისტემაზე, კერძოდ ქსელში მიწოდებული და ქსელიდან მოხმარებული კილოვატ საათების გაქვითვიდან, მიწოდებული ელექტროენერგიის საფასურით მოხმარებული ელექტროენერგიის გაქვითვაზე. ევროკავშირის შიდა ბაზრების დირექტივა (Directive (EU)2019/944) ითვალისწინებს ნეტო აღრიცხვიდან ნეტო დარიცხვაზე გადასვლის ვალდებულებას 2027 წლის პირველი იანვრიდან. შესაბამისად, სემეკს მიეცა უფლებამოსილება 2027 წლის 1 იანვრიდან დაადგინოს ახალი მექანიზმი.  2027 წლის 1 იანვრის შემდეგ ქსელზე მიერთებული მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურებისთვის მიმწოდებელსა და მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურის მფლობელს შორის ანგარიშსწორება აღარ მოხდება ელექტროენერგიის მოცულობის გაქვითვით. ამასთანავე, სემეკი დაადგენს ელექტროენერგიის გამანაწილებელ ქსელში მიწოდებული ელექტროენერგიის საფასურს, ამავე ქსელიდან მიღებული ელექტროენერგიის საფასურსა და გადახდის პირობებს. 2027 წლის 1 იანვრამდე გამანაწილებელ ქსელზე მიერთებული მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურები 2033 წლამდე ისარგებლებენ ქსელზე მიერთების მომენტისათვის მოქმედი პირობებით - წარმოებული და მოხმარებული ელექტროენერგიის მოცულობის გაქვითვით, შედეგად, შეუნარჩუნდებათ არსებული ანაზღაურების სქემა, რაც გულისხმობს სისტემისა და ბაზრის ოპერირების მომსახურების საფასურისგან გათავისუფლებას“, - აღნიშნა დავით ნარმანიამ.გარდა ზემოაღნიშნულისა, სემეკის თავმჯდომარემ განმარტა, რომ გამანაწილებელი სისტემის ოპერატორის ქსელში მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურების დადგმული ჯამური სიმძლავრის 20%-ის ამოწურვის მიუხედავად, სემეკს აქვს უფლებამოსილება 2027 წლამდე დაუშვას 100 კვტ დადგმული სიმძლავრის მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურების ქსელზე მიერთება. მისივე თქმით, ასეთი ელექტროსადგური, ქსელში ჭარბად მიწოდებული ელექტროენერგიისთვის მიიღებს სემეკის მიერ დადგენილ საფასურს, ხოლო მოხმარებულ ელექტროენერგიაზე გადაიხდის როგორც ელექტროენერგიის მიწოდების მომსახურების საფასურს, ისე ელექტროენერგიის სისტემის მომსახურებისა და ელექტროენერგიის ბაზრის ოპერირების მომსახურების საფასურს დადგენილი წესის შესაბამისად.„პროექტის მიხედვით, ბოლო ალტერნატივის ან საჯარო მომსახურების მიმწოდებელი ვალდებული იქნება შეისყიდოს ჭარბად მიწოდებული ელექტროენერგია, ამასთანავე მათ შორის იმ შემთხვევაშიც, თუ თავისუფალ მიმწოდებელსა და მომხმარებელს შორის დადებული მიწოდების ხელშეკრულების მიუხედავად, თავისუფალი მიმწოდებელი არ შეისყიდის ჭარბ ელექტროენერგიას.  რაც შეეხება შესყიდვის ფასს საჯარო მომსახურების ფარგლებში - გამანაწილებელ ქსელში ჭარბად გადადინებულ ელექტროენერგიას მიმწოდებელი შეისყიდის უნივერსალური მომსახურების მიმწოდებლის საშუალო შეწონილი ფასით, ხოლო თავისუფალი მიმწოდებელი თავად განსაზღვრავს ჭარბი ელექტროენერგიის შესასყიდ ფასს საჯარო შეთავაზებით.საჯარო მომსახურების ფარგლებში - მიწოდების მომსახურების საფასური და ჭარბი ელექტროენერგიის საფასური გაიქვითება ერთმანეთში ყოველთვიურად, ხოლო დადებითი ნაშთი გამოყენებული იქნება მომდევნო საანგარიშო პერიოდის მომსახურების საფასურის დასაფარად. თავისუფალი მიმწოდებლის შემთხვევაში მხარეებს უფლებამოსილება ექნებათ თავად განსაზღვრონ ანგარიშსწორების პირობები. ორივე სახით მიწოდების ფარგლებში, მომხმარებელს წელიწადში ერთხელ ექნება საშუალება გამოიტანოს საბანკო ანგარიშზე დაგროვილი დადებითი ნაშთი“, - განაცხადა დავით ნარმანიამ.სემეკის თავმჯდომარემ ასევე დეტალურად ისაუბრა გამანაწილებელ ქსელზე ჯგუფურად მიერთებისა და გამომუშავებული ელექტროენერგიის განაწილების საკითხზეც. მისი თქმით, ჯგუფის წევრები შეძლებენ გამანაწილებელ ქსელზე მიერთებას, თუმცა მიერთების არეალი შეიზღუდება სატრანსფორმატორო ქვეპუნქტით.„ჯგუფის წევრები შეძლებენ შეთანხმდნენ მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურის მიერ ქსელში ჭარბად გადადინებული ელექტროენერგიის მოცულობის განაწილებაზე. ასეთ შემთხვევაში, ანგარიშსწორების პირობები დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ მომხმარებელს რომელ მიმწოდებელთან ექნება დადებული მიწოდების ხელშეკრულება. კერძოდ, თუ მიწოდების ხელშეკრულება დადებული იქნება თავისუფალ მიმწოდებელთან, მხარეები ხელშეკრულებით შეთანხმდებიან შესასყიდი ელექტროენერგიის ფასსა და ანგარიშსწორების მექანიზმზე, ხოლო თუ მიწოდების ხელშეკრულება დადებული იქნება საჯარო ვალდებულების მქონე მიმწოდებელთან, გაიქვითება მომსახურების საფასური“, - აღნიშნა დავით ნარმანიამ.

"გვაქვს ამბიციური მიზანი - 2030 წლისთვის საქართველო გახდეს სრულად თვითკმარი ქვეყანა ენერგეტიკული თვალსაზრისით" - პრემიერი

ენერგეტიკა არის ჩვენი ეკონომიკის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიმართულება - გასული 12 თვის განმავლობაში აშენდა 4 ახალი ჰიდროელექტროსადგური, კვლავ აქტიურად წარიმართება გაზიფიკაციის სამუშაოები, - ამის შესახებ საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ პარლამენტში ყოველწლიური მოხსენებით გამოსვლისას განაცხადა.მთავრობის მეთაურის თქმით, ხელისუფლების ამბიციური მიზანია - 2030 წელს საქართველო გახდეს სრულად თვითკმარი ქვეყანა ენერგეტიკული თვალსაზრისით.„გაზიფიკაციის ქსელს შეუერთდა 5,000 ოჯახი საანგარიშო პერიოდში, ენერგეტიკის მიმართულებით გვაქვს ამბიციური მიზანი - 2030 წლისთვის გვინდა, რომ საქართველო გახდეს ენერგეტიკული თვალსაზრისით სრულად თვითკმარი ქვეყანა. ამ კუთხით, კიდევ უფრო გააქტიურდება სამუშაოები. გვქონდა გარკვეული ხარვეზები ენერგეტიკის სისტემაში, ეს ხარვეზები თავიდან ბოლომდე იქნება აღმოფხვრილი, რაც უზრუნველყოფს ენერგეტიკის სექტორის კიდევ უფრო სწრაფი ტემპით განვითარებას,“- აღნიშნა ირაკლი კობახიძემ.

სემეკი სომხეთის კომუნალური მომსახურების მარეგულირებელ კომისიას მასპინძლობს

26-27 ივნისს, საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისია (სემეკ) სომხეთის კომუნალური მომსახურების მარეგულირებელ კომისიას მასპინძლობს. ღონისძიება, რომელიც მარეგულირებლებს შორის არსებული მემორანდუმის ფარგლებში მიმდინარეობს, გახსნეს სემეკის თავმჯდომარემ, დავით ნარმანიამ და სომხეთის მარეგულირებელი კომისიის თავმჯდომარემ, მესროპ მესროპიანმა.მისასალმებელ სიტყვებში მხარეებმა ხაზი გაუსვეს მარეგულირებლებს შორის მჭიდრო თანამშრომლობის მნიშვნელობას ინფორმაციისა და გამოცდილების გაზიარების მიზნით.დავით ნარმანიას თქმით, კოლეგა უწყებებთან თანამშრომლობა მნიშვნელოვანია როგორც მარეგულირებელი კომისიების გაძლიერების, ასევე სექტორების ეფექტიანი რეგულირების თვალსაზრისითაც.„სემეკი აქტიურად თანამშრომლობს კოლეგა მარეგულირებელ კომისიებთან. ვფიქრობ, მნიშვნელოვანია, სექტორების ეფექტიანი რეგულირების მიზნით, პერიოდულად განვიხილოთ სხვა კოლეგა უწყებების გამოცდილება. ასევე, ჩვენს უცხოელ კოლეგებს მივაწოდოთ ინფორმაცია სემეკის გამოცდილების შესახებ, კომისიის მიერ შექმნილ და პრაქტიკაში განხორციელებულ სხვადასხვა პროექტებზე, რომლებიც ფაქტობრივად, წარმოადგენს სემეკის ექსკლუზიურ პროექტებს“, - აღნიშნა დავით ნარმანიამ.როგორც სომხეთის კომუნალური მომსახურების მარეგულირებელი კომისიის თავმჯდომარემ, მერსოპ მერსოპიანმა აღნიშნა, მარეგულირებლებს შორის არსებული თანამშრომლობა ხელს უწყებს ინსტიტუციების გაძლიერებასა და მუდმივ განვითარებას.შეხვედრაში მონაწილეობენ სემეკის წევრები, სომხეთის მარეგულირებელი კომისიის წევრები და დეპარტამენტების ხელმძღვანელი პირები. შეხვედრის ფარგლებში მხარეები განიხილავენ ელექტროენერგეტიკული ბაზრის ლიბერალიზაციის, მიკროსიმძლავრის ელექტროსადგურების ხელშემწყობი მექანიზმების, განახლებადი ენერგიების, სატარიფო პოლიტიკის,  მომსახურების ხარისხის კონტროლისა და საზოგადოებასთან ურთიერთობის საკითხებს. 

ელექტროენერგიის სექტორი მომავალი 10 წლის განმავლობაში - გალტ & თაგარტის განახლებული კვლევა

გალტ & თაგარტმა  ელექტროენერგიის სექტორზე განახლებული კვლევა გამოაქვეყნა. კვლევა მიმოიხილავს გენერაციისა და მოხმარების ტენდენციებს, ექსპორტის შესაძლებლობებს, საინვესტიციო გარემოს და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებს.გენერაცია და დადგმული სიმძლავრეგალტ & თაგარტის საბაზისო სცენარით, ელექტროსადგურების მშენებლობის ტემპი დაჩქარდება და 2035 წლისთვის ქვეყნის დადგმული სიმძლავრე არსებული 4.7 გვტ-დან 9.0 გვტ-მდე გაიზრდება. აქედან, განახლებადი ენერგიის წილი 83%-ზეა მოსალოდნელი, რაც არსებული 73%-დან ზრდაა. გენერაციის ამ სცენარის მიხედვით, საქართველო ელექტროენერგიის წმინდა ექსპორტიორი იქნება, ხოლო თუ მშენებლობის ტემპი არ დაჩქარდა, ქვეყნის იმპორტზე დამოკიდებულების დონე მნიშვნელოვნად მოიმატებს.მოხმარებაგალტ & თაგარტის პროგნოზით, ელექტროენერგიის მოხმარება წლიურად ბოლო 10 წლის საშუალო ზრდის ტემპის მსგავსად, მომავალშიც, საშუალოდ ყოველწლიურად, 3%-ით გაიზრდება და 2035 წელს 19.1 ტვტ.სთ-ს გაუტოლდება. მოხმარების ზრდის ახალი წყაროები იქნება ელექტრომობილები და საოჯახო ტექნიკის გამოყენების ზრდა შინამეურნეობებში. ამ ახალი წყაროების წილი 2035 წლის მოხმარებაში ჯამურად 6%-ის დონეზეა მოსალოდნელი. ამასთან, მოხმარების ზრდის ტემპის დაჩქარება შეიძლება გამოიწვიოს დატა ცენტრების აშენებამ ან სხვა ენერგოინტენსიური დარგების საქართველოში რელოკაციამ.ინვესტიციები და მთავრობის წახალისების მექანიზმებიკვლევის მიხედვით, ელექტროსადგურების განვითარება დიდწილად დამოკიდებულია მთავრობის მხარდამჭერ პოლიტიკაზე. 2007 წლიდან დღემდე დამატებული დადგმული სიმძლავრის 93% სწორედ მთავრობის წახალისების მექანიზმებით განხორციელდა. ამასთან, 2017-21 წლებში შეჩერებულმა PPA-იმ და მოსახლეობის მხრიდან მომატებულმა პროტესტმა მშენებლობის ტემპის შენელება გამოიწვია. 2022 წელს ამოქმედებულმა CFD სქემამ და გამართულმა აუქციონებმა ინვესტორების ინტერესი მნიშვნელოვნად გაზარდა, განსაკუთრებით ქარისა და მზის ენერგიის მიმართ. კვლევაში განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ამ სადგურების ქსელში ინტეგრაციისთვის აუცილებელი ინფრასტრუქტურის განვითარების საჭიროებას. დღეის მდგომარეობით კვლევის ეტაპზე არსებული პროექტების ჯამური დადგმული სიმძლავრე 6.0 გვტ-ია. დამატებით, ეკონომიკის სამინისტრო განიხილავს განაცხადებს 8.8 გვტ-ის პროექტებზე, საიდანაც უმეტესობა ქარისა და მზის სადგურებია.ელექტროსადგურების შედარებაქარისა და მზის სადგურებზე ინვესტიციის უკუგება 17-19%-ს შეადგენს, მაშინ როცა მოდინებაზე ჰიდროელექტროსადგურების შემთხვევაში ეს მაჩვენებელი 13-15%-ია და კიდევ უფრო დაბალია რეზერვუარიანი ჰესებისთვის. ამ განსხვავებას ძირითადად განაპირობებს მშენებლობის ღირებულება და სახელმწიფოს მხრიდან შეთავაზებული წახალისების პირობები, რაც მზის და ქარის სადგურების შემთხვევაში ბევრად ხელსაყრელია. მშენებლობის ხარჯების გარდა, აღნიშნული სადგურები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან წლიური და დღიური გენერაციის პროფილით და გარემოზე ზემოქმედების ხარისხით. ქარისა და მზის სადგურებს ახასიათებთ დღის განმავლობაში ცვალებადი და არაპროგნოზირებადი გენერაცია, რის გამოც ელექტროგადამცემი ქსელის ოპერატორის მიერ დაწესებულია ლიმიტი, 2028 წლამდე 1.25 გვტ-ის ფარგლებშია განსაზღვრული. ამ ლიმიტის გაზრდა შესაძლებელი გახდება რეზერვუარის მქონე ჰიდროელექტროსადგურების ან ენერგიის დამგროვებელი ბატარეების მშენებლობის გზით. იმპორტზე დამოკიდებულებაახალი ჰესების მშენებლობის მიუხედავად, ქვეყნის იმპორტდამოკიდებულების ხარისხი ბოლო 10 წლის განმავლობაში უცვლელია - იმპორტის და იმპორტირებულ გაზზე მომუშავე თბოგენერაციის წილი ჯამურ მიწოდებაში 27%-ია. იმპორტის საჭიროებას განაპირობებს მზარდი მოხმარება და ჰიდროგენერაციის სეზონურობა. იმპორტდამოკიდებულების შესამცირებლად საჭიროა ადგილობრივი გენერაციის გაზრდა სექტემბრიდან აპრილის ჩათვლით პერიოდში, როდესაც ჰიდროგენერაცია არაა საკმარისი მოხმარების დასაკმაყოფილებლად. ამ პერიოდში გენერაცია შედარებით მაღალი აქვთ ქარის ელექტროსადგურებს (65-67%) და რეზერვუარიან ჰიდრო სადგურებს (60-70%).ექსპორტის პოტენციალისაქართველოს აქვს 5.2 ტვტ.სთ ($250 მლნ ღირებულების) ექსპორტის განხორციელების პოტენციალი გენერაციის საბაზისო სცენარის და ადგილობრივი მოხმარების წლიური 3%-იანი ზრდის შემთხვევაში. ბოლო წლების განმავლობაში თურქეთი იყო საქართველოსთვის მთავარი საექსპორტო ბაზარი მიმზიდველი ფასის გამო. 2022-23 წლებში თურქეთში გაზრდილი ფასიდან გამომდინარე, საქართველო-თურქეთის ხაზის დატვირთულობა საექსპორტო სეზონზე იყო მაქსიმალური. ექსპორტისა და ტრანზიტის მოცულობის გასაზრდელად მნიშვნელოვანია საექსპორტო ინფრასტრუქტურის გაძლიერება როგორც მეზობელ სახელმწიფოებთან, ასევე ევროპის მიმართულებით - რაც შესაძლებელია შავი ზღვის გადამცემი კაბელის მეშვეობით.ელექტროენერგიის საბითუმო ფასიბაზრის არსებული წესებით, ელექტროენერგიის საბითუმო ფასის საუკეთესო ინდიკატორი არის ესკოს გასაყიდი ფასი. ესკოს ფასის ფორმირებაში ყველაზე დიდი წილი უჭირავს PPA/CFD-იანი ელექტროსადგურების გენერაციას და გალტ & თაგარტის გათვლებით, სწორედ ამ მოცულობის ზრდა განაპირობებს ესკოს გასაყიდი ფასის ზრდას მომავალში. გალტ & თაგარტის პროგნოზით, ელექტროენერგიის საშუალო წლიური საბითუმო ფასი გაიზრდება კვტ.სთ-ზე 6.2 აშშ ცენტამდე 2035 წლისთვის, ხოლო მაისი-აგვისტოს პერიოდში ფასი 5.8-5.9 აშშ ცენტზეა მოსალოდნელი.ბაზარზე დაგეგმილია რეფორმის განხორციელება, რომელიც საბითუმო ფასის დადგენის პრინციპს სრულად შეცვლის. რეფორმის მიხედვით საბითუმო ფასის ინდიკატორი ესკოს მაგივრად იქნება დღით ადრე ბაზრის ფასი, სადაც ფასის მდგენელი თბოსადგურები იქნებიან დეფიციტურ თვეებში, ხოლო ექსპორტის დროს რეზერვუარიანი ჰესები ან ექსპორტიორები. ამ ტიპის ცვლილების შემთხვევაში, ელექტროენერგიის საბითუმო ფასი სავარაუდოდ ბაზრის არსებული წესების შენარჩუნების შემთხვევაში მოსალოდნელ ფასზე დაბალი იქნება, გალტ & თაგარტის შეფასებით. თუმცა, რეფორმის ფარგლებში ჯერ კიდევ ბევრი დეტალია დასაზუსტებელი, რაც  ფასის პროგნოზზე იქონიებს გავლენას.სრული კვლევა ინგლისურ და ქართულ ენებზე შეგიძლიათ იხილოთ აქ