„ენერგეტიკული ბირჟა სწორი საბაზრო ფასის ჩამოყალიბებას შეუწყობს ხელს“ - დავით ნარმანია

ენერგეტიკული ბირჟა მიმდინარე წლის 1 ივლისიდან შეზღუდული ფორმით გაიხსნება - ბირჟაზე წარმოდგენილი იქნებიან გენერაციის ობიექტები, მაგრამ მარეგულირებელ ჰესებს (დიდი ზომის ჰესებს) ის არ შეეხება. გენერაციის ობიექტებთან ერთად ბირჟაზე იქნებიან წარმოდგენილი მსხვილი მომხმარებლები, თუმცა მათი ამ სისტემაში ჩართვა ნებაყოფლობით მოხდება. ამავე სისტემაში არ მოხვდება იმპორტირებული ელექტროენერგიაც. აღნიშნული სახით ბაზარი 1 წლის ვადით იმოქმედებს, 2025 წლიდან კი ბაზარი სრულყოფილი სახით გაიხსნება.სემეკის ბაზრის მონიტორინგის დირექტორი ნიკოლოზ სუმბაძე აცხადებს, არსებულ გარდამავალ სტრუქტურას ემატება ახალი სავაჭრო სეგმენტი, უფრო კონკრეტულად კი დღიური ბაზრები.„სულ ახლახან შევიდა ცვლილებები ელექტროენერგეტიკის ბაზრის კონცეფციაში, რაც გულისხმობს არსებული სტრუქტურის შენარჩუნებას, თუმცა ამ სტრუქტურას ემატება ახალი სავაჭრო სეგმენტი, კერძოდ, დღიური ბაზრები, რომელსაც მონიტორინგს გაუწევს საქართველოს ენერგეტიკული ბირჟა.ბაზრის კონცეფციიდან გამომდინარე ბირჟაზე მონაწილეობა ნებაყოფლობითია, თუმცა მონაწილეობა შეუძლიათ მხოლოდ იმ ელექტროსადგურებს, რომლებსაც კომისიის მხრიდან არ უდგინდებათ ტარიფი. მეორეს მხირვ ბირჟაზე მონაწილეობის შესაძლებლობა აქვთ უნივერსალურმა მიმწოდებლებმა და ასევე პირდაპირმა მომხმარებლებმა. მარტივად რომ ვთქვათ,  არიან  გარკვეული სუბიექტები, რომლებსაც არსებული სიტუაციიდან გამომდინარე ეკრძალებათ ბირჟაზე მონაწილეობა, თუმცა ზემოთ აღნიშნულ დანარჩენ სუბიექტებს ნებაყოფლობით შეეძლებათ შესვლა.ამ მოდელით ბირჟაზე მწარმოებლებს შეუძლიათ მხოლოდ ელექტროენერგიის გაყიდვა, ხოლო პირდაპირ მომხმარებლებს ან მიმწოდებლებს შეუძლიათ ელექტროენერგია იყიდონ. ეს არის ერთ-ერთი დამატებითი შეზღუდვა, რომელიც აუცილებელი იყო, ვინაიდან ახლა ჩვენ ვართ გარდამავალ მოდელში“. - აღნიშნა ნიკოლოზ სუმბაძემ.ნიკოლოზ სუმბაძე ასევე აცხადებს, რომ ბირჟაზე ვაჭრობა საათობრივ ჭრილში განხორციელდება, რომელიც თვის ჭრილში საბოლოოდ დაბალანსდება.„არსებული სქემა ითვალისწინებს თვიურ ბაზარს, ვგულისხმობ, რომ საკონტრაქტო ვალდებულებები, რაც ბაზრის მონაწილეებს ერთმანეთთან გააჩნიათ თვის ჭრილში უნდა იყოს შესრულებული. ამ გარდამავალ პერიოდში ასევე რჩება ის კონცეფცია, რაც სამიზნე მოდელშია გათვალისწინებული. შედეგად რჩება საათობრივი ვაჭრობა, თუმცა ბაზრის მონაწილეებს, რომლებიც გადაწყვეტენ ბირჟაზე მონაწილეობა მიიღონ მათ შეუძლიათ საათობრივ ჭრილში ივაჭრო, რაც საბოლოო ჯამში თვის ბოლოს დაბალანსდება ესკოსთან“. - აცხადებს ნიკოლოზ სუმბაძე.

2024 წლის მაისში ელექტროენერგიის წლიური გამომუშავება 6.4%-ით, ჯამში 1411 გვტ.სთ-ით გაიზარდა. “თიბისი კაპიტალის” კვლევის თანახმად, კარგი ჰიდროლოგიის გამო, თბოსადგურების ამუშავება საჭირო არ გახდა და მათი მუშაობა მთლიანად შეჩერდა.ჰიდროგამომუშავება 6.6%-ით გაიზარდა, ხოლო ქარის გამომუშავება 14.1%-ით შემცირდა.ამავე პერიოდში 1,9%-ით გაზრდილია ელექტროენერგიის მოხმარებაც და ჯამში 1050 გვტ.სთ შეადგინა. საცალო სეგმენტის მოხმარებაში ყოველწლიურად 16%-იანი მატებაა, ხოლო პირდაპირმა მომხმარებლებმა 13,9%-ით მეტი ელექტროენერგია მოიხმარეს. აფხაზეთის ა/რ შემთხვევაში ელექტროენერგიის მოხმარება 11,1%-ით შემცირდა.2024 წლის მაისში საბალანსო ელექტროენერგიის საშუალო შეწონილმა ფასმა წლიური 35%-იანი ზრდა განიცადა და კვტ/სთ-ზე 4,44 აშშ დოლარი შეადგინა. თუმცა, 2024 წლის აპრილთან შედარებით ფასი 22%-ით შემცირდა, ბაზარზე ძვირად ღირებული თბოწარმოების შეჩერების გამო.2024 წლის მაისში საქართველომ თურქეთში 319 გიგავატ/სთ ელექტროენერგიის ექსპორტი განახორციელა. “თიბისი კაპიტალის” ცნობით, მიუხედავად ექსპორტირებული ელექტროენერგიის მაღალი მოცულობისა, საექსპორტო შემოსავლები არ არის ისეთი მაღალი, როგორც წინა წელს, რადგან თურქეთის ბაზარზე ფასები დასტაბილურდა. მთავარი საექსპორტო მიმართულება სწორედ თურქეთია.

საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელ ეროვნულ კომისიასთან (სემეკ) არსებულ ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრში ვიშეგრადისსაერთაშორისო ფონდის (IVF) მხარდაჭერით, მიმდინარე პროექტის ფარგლებში პოლონეთისა და სლოვაკეთის გამოცდილების გაზიარების მიზნით კომუნალური მომსახურების მარეგულირებელი ჩარჩოს შესახებ საინფორმაციო ბიულეტინები გამოქვეყნდა. დოკუმენტისავტორები არიან სლოვაკეთის საგარეო პოლიტიკისასოციაციის კვლევითი ცენტრი (RC SFPA) და ფონდი"პარტნიორები კლიმატისთვის" (P4C).  საინფორმაციო ბიულეტინები შეეხება პარტნიორ ქვეყნებში კომუნალური მომსახურებების, მომხმარებელთა უფლებების დაცვის კუთხით არსებულ მდგომარეობასა და საკანონმდებლო ბაზის მიმოხილვას. დოკუმენტები განთავსებულია პროექტის საიტზე: ​ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდის (IVF)მხარდაჭერით, საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელ ეროვნულ კომისიასთან (სემეკ) არსებულმა ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრში პროექტი განხორციელება სახელწოდებით: „ვიშეგრადის ქვეყნების გამოცდილების გაზიარება კომუნალური მომსახურების რეგულირების შესახებ“. პროექტის პარტნიორები არიან: სლოვაკეთის საგარეოპოლიტიკის ასოციაციის კვლევითი ცენტრი (RC SFPA)(სლოვაკეთი), კარლის უნივერსიტეტის გარემოსდაცვითიცენტრი (ჩეხეთი), ფონდი "პარტნიორები კლიმატისთვის" (P4C) (პოლონეთი).  ​პროექტის მიზანია პოლონეთის, ჩეხეთისა და სლოვაკეთის გამოცდილების გაზიარება საქართველოსთვის კომუნალური მომსახურების რეგულირების საკითხებში. მარეგულირებელი ბაზის შესწავლა, ანალიზი და მიღებული შედეგების საფუძველზე, ვიშეგრადის ქვეყნების საუკეთესო პრაქტიკის გათვალისწინებით, პროექტის ადგილობრივი მონაწილეების  შესაძლებლობების განვითარების ხელშეწყობა.  პროექტის ფარგლებში შექმნილია სპეციალური ვებ-გვერდი www.v4share.com  პროექტის ფარგლებში გათვალისწინებულია კომუნალური მომსახურების მარეგულირებელი ჩარჩოს შესახებ კვლევითი დოკუმენტის შემუშავება, საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკული მაგალითების მომზადება, ვიშეგრადის ქვეყნების პარტნიორების მიერ სტატიების მომზადება, საგანმანათლებლო ღონისძიებების -ტრენინგებისა და საჯარო ლექციების ორგანიზება. პროექტის სხვადასხვა აქტივობები განხორციელდება  სამეგრელო-ზემო სვანეთის რეგიონში. პროექტი დასრულდება 2025 წლის თებერვალში. ------------ ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი  (IVF) ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი (IVF) ახორციელებსრეგიონული თანამშრომლობის მხარდაჭერას სამოქალაქოსაზოგადოების ორგანიზაციებს შორის ურთიერთობებისგაღრმავების, იდეების გაცვლისა დაურთიერთთანამშრომლობის ხელშეწყობის მიზნით. ფონდი მხარს უჭერს  ცენტრალურ ევროპაში ევროპულიღირებულებების პოპულარიზაციას, ისწრაფვისგააძლიეროს კავშირები უკეთესი მომავლის შექმნისთვის.  ელიზბარ ერისთავის ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრი ელიზბარ ერისთავის ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრი(ENTC), რომელიც დაარსდა საქართველოს ენერგეტიკისადა წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნულიკომისიის (სემეკ) მიერ, აძლიერებს დაინტერესებულიმხარეების შესაძლებლობებს ელექტროენერგიის, ბუნებრივი გაზის, წყალმომარაგებისა და მელიორაციისსექტორებში. საგანმანათლებლო პროგრამების, ცნობიერების ამაღლებისა და ცოდნის გაცვლის გზითცენტრი პასუხობს სექტორებში არსებულ გამოწვევებს, ხელს უწყობს თანამშრომლობას და იყენებს ინოვაციურინსტრუმენტებს ქვეყნის ენერგეტიკული მომავლის გაძლიერებისათვის.  პროექტის პარტნიორები: სლოვაკეთის საგარეო პოლიტიკის ასოციაციისკვლევითი ცენტრი (RC SFPA) სლოვაკეთის საგარეო პოლიტიკის ასოციაციის კვლევითიცენტრი (RC SFPA) ბრატისლავაში დაფუძნებულიანალიტიკური ცენტრია, რომელიც ხელს უწყობსინფორმირებულ საგარეო პოლიტიკას დამოუკიდებელიკვლევის, აქტიური დებატებისა და გადაწყვეტილებისმიმღებთათვის, პრაქტიკული რეკომენდაციებისმეშვეობით. კრიტიკული ანალიზის გამოყენებით დასაზოგადოების ჩართულობით, ორგანიზაცია აქვეყნებსმრავალფეროვან პუბლიკაციებს, მასპინძლობსსაერთაშორისო ექსპერტთა ფორუმებს და აძლიერებსმომავალ თაობებს, რათა გაუმკლავდნენ გლობალურგამოწვევებს.  კარლის უნივერსიტეტის გარემოსდაცვითი ცენტრი, ჩეხეთი კარლის უნივერსიტეტის გარემოსდაცვითი ცენტრი, როგორც კარლის უნივერსიტეტის ნაწილი, არის წამყვანიდაწესებულება გარემოსდაცვითი კვლევის სფეროში, რომელიც საქმიანობას ახორციელებსსოციალურ-ეკონომიკური მიმართულებით. ცენტრიუზრუნველყოფს საკონსულტაციო და საექსპერტომხარდაჭერას, როგორც უნივერსიტეტისთანამშრომლებისა და სტუდენტებისთვის, ასევე ფართოსაზოგადოებისთვის გარემოსდაცვით და ენერგეტიკისეკონომიკის სფეროში მდგრადობის ინდიკატორებისა დაგანათლების მხარდაჭერისთვის, პროეკოლოგიური ქცევის ჩამოყალიბებისთვის. ფონდი "პარტნიორები კლიმატისთვის" (P4C), პოლონეთიფონდი "პარტნიორები კლიმატისთვის" (P4C) მოქმედებს, როგორც აქტივატორი პოლონეთსა და მის ფარგლებსგარეთ ნეიტრალური კლიმატის მომავლის შექმნისმიზნით. მხარდაჭერილი ინიციატივებით, რომელთამიზანია CO2-ის ემისიების შემცირება, P4C ხელს უწყობსრეალურ ცვლილებებს ადგილობრივ და საერთაშორისოდონეზე. P4C მიისწრაფვის  მდგრადი მომავლისუზრუნველყოფისკენ.